1^ο Πανελλήνιο Συμπόσιο Μουσικής Έρευνας

Εισαγωγικό κείμενο 

Εκ μέρους της οργανωτικής επιτροπής ήθελα να σας καλωσορίσω στο 1ο Πανελλήνιο Συμπόσιο Μουσικής Έρευνας. 

Η μουσική έρευνα γεννήθηκε στη χώρα μας με τους αρχαίους μελετητές και φιλοσόφους. Από τον Πυθαγόρα έως τον Αριστοτέλη και από τον Αριστόξενο έως τον Αλύπιο, οι Έλληνες ήταν οι πρώτοι που προσέγγισαν τη μουσική όχι μόνο καλλιτεχνικά αλλά και φαινομενολογικά. Στο δυτικό πολιτισμό παρ’ όλο που η Αναγέννηση και ιδιαίτερα ο Διαφωτισμός θεμελίωσαν μια πιο ερευνητική προσέγγιση της μουσικής μόλις το 19^ο αιώνα αντιμετωπίζεται ως ιδιαίτερος επιστημολογικός κλάδος. Από τότε έως σήμερα έχει αναπτυχθεί δημιουργώντας συνεχώς νέα αντικείμενα και πεδία ενασχόλησης.

Ίσως όμως θα πρέπει να εξετάσουμε τι ακριβώς περιλαμβάνει η μουσική έρευνα. Ως αφετηρία θα μπορούσαμε να πούμε ότι μουσική έρευνα είναι κάθε ερευνητική εργασία που έχει ως αντικείμενο άμεσα ή έμμεσα τη μουσική. Κατ’ αυτήν την έννοια ανάλογα με τον τρόπο προσέγγισης της μουσικής μπορούμε να χωρίσουμε τη μουσική έρευνα σε

• Έρευνα του μουσικού δημιουργήματος αυτού καθ’ αυτού (ιστορικά, αισθητικά, τεχνοτροπικά, τεχνικά, λειτουργικά κ.ο.κ.)

• Βιογραφική και εργογραφική έρευνα των μουσικών (δημιουργών, εκτελεστών ερευνητών, μουσικοκριτικών κ.ο.κ.)

• Στιλιστική έρευνα: μελέτη των υφών, σχολών, τεχνοτροπιών και περιόδων

• Εθνομουσικολογική έρευνα μελέτη των διαφόρων μουσικών πολιτισμών

• Μουσικο-κοινωνιολογική και μουσικο-ανθρωπολογική έρευνα: στο ρόλο που παίζει η μουσική στην κοινωνία και τον άνθρωπο και στις αλληλεπιδράσεις που ασκούνται μεταξύ αυτών των 2 πόλων

• Οργανολογική έρευνα: μελέτη της εξέλιξης και χρήσης των οργάνων καθώς και των τεχνικών κατασκευής τους.

• Έρευνα στη μουσική βιβλιογραφία, και μουσική βιβλιοθηκονομία,

• Έρευνα στη μουσική ορολογία και μετάφραση μουσικών κειμένων

• Μουσική λεξικογραφική έρευνα: σταχυολόγηση των μουσικών πληροφοριών και οργάνωσή τους σε σώμα.

• Έρευνα πάνω στη μουσική σημειογραφία (που, ιδιαίτερα στη χώρα μας, έχει σημαντικό πεδίο λόγω της αρχαίας και βυζαντινής παρασημαντικής).

• Αρχαιομουσικολογική έρευνα δηλαδή συστηματική μελέτη των αρχαίων μουσικών πολιτισμών.

• Εκτελεστική και ερμηνευτική έρευνα. Μελέτη των εκτελεστικών τεχνικών, των άγραφων εκτελεστικών παραδόσεων και των τρόπων ερμηνείας και απόδοσης ενός έργου.

• Έρευνα στη φυσιολογία της εκτέλεσης: δηλαδή στις σωματικές τεχνικές και στα φυσιολογικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι εκτελεστές

• Φιλοσοφική μουσική έρευνα: μελέτη της φιλοσοφικής διάστασης της μουσικής

• Έρευνας στην αισθητική και ψυχολογία της μουσικής: μελέτη στον τρόπο αντίληψης της μουσικής και της επίδρασής της στον άνθρωπο.

• Μουσικοπαιδαγωγική έρευνα: μελέτη των τεχνικών μουσικής αγωγής και καλλιέργειας

• Μουσικοθεραπευτική έρευνα: μελέτη της θεραπευτικής επίδρασης της μουσικής (ψυχολογικής και φυσιολογικής) σε συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες.

• Έρευνα στη διαχείριση μουσικών πληροφοριών: μελέτη των τεχνικών καταχώρισης, οργάνωσης, επεξεργασίας και ανάκτησης των μουσικών πληροφοριών.

• Ψυχοακουστική έρευνα: μελέτη του τρόπου αντίληψης του μουσικού ήχου

• Μουσική ακουστική έρευνα: μελέτη της συμπεριφοράς του ήχου στο αυτί, στα μουσικά όργανα και τους χώρους συναυλιών

• Ηλεκτρακουστική έρευνα: δηλαδή στις τεχνικές καταγραφής, επεξεργασίας και αναπαραγωγής του μουσικού ήχου.

• Δημιουργική έρευνα: έρευνα πάνω σε νέες ηχοχρωματικές και μορφοπλαστικές δυνατότητες τόσο με συμβατικά όσο και με νέα τεχνολογικά μέσα (ηλεκτρακουστικά, Η/Υ)

• Έρευνα στη παραγωγή και αξιοποίηση πολιτιστικών προϊόντων: δηλαδή μουσικών εκδηλώσεων, εκδόσεων, δισκογραφήσεων κ.ο.κ.

Αυτά ως μια ενδεικτική αναφορά στο πλούσιο πεδίο που έχει η μουσική έρευνα και σίγουρα δεν περιορίζεται εδώ αλλά εκτείνεται και στην έρευνα του συσχετισμού της μουσικής με άλλους χώρους όπως είναι τα μαθηματικά, οι νέες τεχνολογίες, οι παραστατικές τέχνες (χορός, θέατρο, κινηματογράφος), τα νέα μέσα (τηλεόραση, ραδιόφωνο, video art) κ.ο.κ.

Στο 1^ο Πανελλήνιο Συμπόσιο Μουσικής Έρευνας προσπαθούμε να αναδείξουμε αυτό το πολύπλευρο πεδίο, χωρίς βέβαια να είναι δυνατό καλυφθεί ολόκληρο σε ένα διήμερο.  

Ποια είναι όμως η προσφορά της μουσικής έρευνας στην κοινωνία; Ή θα το έθετα αλλιώς, πόσο αφορά η μουσική έρευνα το μέσο πολίτη.

Σίγουρα μια μεγάλη προσφορά είναι η ανάδειξη της πολιτιστικής ταυτότητας. Χάρη στους ακαταμάχητους εραστές της μουσικής έρευνας του περασμένου αιώνα, που πολλές φορές αφιέρωσαν τη ζωή τους υπηρετώντας την, αλλά και τους σύγχρονους που εξακολουθούν αυτήν την παράδοση, έχει διασωθεί ένα σημαντικός όγκος μουσικής κληρονομιάς κάθε μορφής που πλουτίζει την ιδιαίτερη ταυτότητα, πράγμα πολύ σημαντικό και επίκαιρο σε αντιστάθμισμα της πολιτικής μιας εμπορευματοποίησης του πολιτισμού και της αλλοτριωτικής διάστασης της παγκοσμιοποίησης.

Υπάρχουν όμως και πολλά άλλες δυνατότητες αξιοποίησης της έρευνας που αφορούν άμεσα το μέσο πολίτη.

Η διάσωση και αξιοποίηση αξιόλογων δημιουργημάτων προσφέρει πρόσθετες δυνατότητες καλλιτεχνικής απόλαυσης. Το ίδιο και η γνωριμία με μουσικούς χώρους που χωρίς τη μουσική έρευνα δεν θα ήταν γνωστοί.

Η μουσική έρευνα επίσης βοηθά στην υποστήριξη της πιστής και ποιοτικής εκτέλεσης, καθώς και την αναβάθμιση του κοινωνικού και ψυχοθεραπευτικού ρόλου της μουσικής.

Η ανάπτυξη της μουσικοπαιδαγωγικής έρευνας οδηγεί σε καλύτερη αποδοτικότητα της εκπαιδευτικής διαδικασίας και συνεπώς αυξημένη καλλιέργεια του αυριανού πολίτη.

Η ακουστική έρευνα του προσφέρει καλλίτερες συνθήκες ακρόασης στους χώρους συναυλιών. Το ίδιο και η ηλεκτρακουστική έρευνα η οποία επιπλέον προσφέρει καλλίτερες συνθήκες ακρόασης και στον ιδιωτικό χώρο.

Μια όμως σημαντική προσφορά της μουσικής έρευνας είναι η υποστήριξη εθνικών προγραμμάτων και πολιτικών για τη μουσική. Για παράδειγμα μια αναβάθμιση της επαγγελματικής μουσικής εκπαίδευσης μπορεί να είναι πιο ορθή αν στηρίζεται σε πρότερες σχετικές έρευνες στατιστικές, κοινωνικές, οικονομοτεχνικές, μουσικοπαιδαγωγικές, επαγγελματικές κ.ο.κ. Το ίδιο ισχύει και για μια πολιτική αναβάθμισης μουσικών συνόλων ή εκδηλώσεων. 

Τέλος τίθεται το εύλογο ερώτημα. Τι προσδοκά το 1^ο Πανελλήνιο Συμπόσιο Μουσικής Έρευνας;

Κατ’ αρχήν να ξεκινήσει μια σταδιακή χαρτογράφηση τόσο του ερευνητικού δυναμικού της χώρας όσο και του ερευνητικού υλικού δηλαδή των μουσικών αρχείων.

• Να αναδείξει τη σημαντικότητα της μουσικής έρευνας μέσα από τις διαφορετικές μορφές της και την προσφορά της στην κοινωνία.

• Να εντοπίσει τα ενδεχόμενα προβλήματα που αντιμετωπίζει η μουσική έρευνα σήμερα και να διερευνήσει λύσεις γι αυτά.

• Να προωθήσει το ερευνητικό πνεύμα σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης

• Να συμβάλει στη ανάπτυξη επικοινωνίας και συνεργασιών μεταξύ των φορέων και ατόμων.

• Να διερευνήσει δυνατότητες αξιοποίησης τόσο του αρχειακού υλικού όσο και των αποτελεσμάτων των ερευνητικών εργασιών.

• Να οδηγήσει σταδιακά στη δημιουργία ενός εθνικού θεσμού μουσικής έρευνας και πληροφόρησης όπως υπάρχουν σε όλες τις προηγμένες χώρες.

Κλίνοντας θέλω να ευχαριστήσω το Υπουργείο Πολιτισμού που έθεσε το Συμπόσιο αυτό κυριολεκτικά υπό τη στέγη του, να ευχαριστήσω όλους όσους ανταποκρίθηκαν στην πρόσκληση για συμμετοχή, -η οποία ομολογώ ότι ήταν πολύ μεγαλύτερη των προσδοκιών μας- και να σας υποσχεθώ η πρωτοβουλία αυτή να μην σταματήσει εδώ αλλά να προχωρήσει τόσο στη υλοποίηση των πορισμάτων του Συμποσίου όσο και στην διοργάνωση και άλλων συναντήσεων. 

Εκ μέρους της οργανωτικής επιτροπής

Κώστας Μόσχος

Στην οργάνωση επιτροπή συμμετέχουν οι:
Ξανθούλα Παπαπαναγιώτου, Άννα - Μαρία Ρετζεπέρη, Αντρέας Μνιέστρης, Βασίλης Κόκκας,