Θησαυρός Ελληνικής Μουσικής

εξάσκηση της φωνής (από το ρήμα φωνασκώ, φωνή και ασκώ=ασκώ τη φωνή)· πρβ. Θεόφρ. Περί φυτών ιστορίας IX, 10- Δημοσθ. 319, 9: "επίδειξίν τινα φωνασκίας ποιήσασθαι". φωνασκός· προπονητής της φωνής· δάσκαλος του τραγουδιού, της φωνητικής εξάσκησης. Πρβ. Θησ. Ελλ. Γλ. τ. Η', στήλ. 1188-1189. Οι Έλληνες εισήγαγαν και ανέπτυξαν μια μέθοδο σολφέζ (μελωδικής ανάγνωσης). Ως βάση της μεθόδου αυτής είχαν το $τετράχορδον*· για "την εκτέλεση μέλους έχουμε διαλέξει, γράφει ο $Αριστείδης*, από τα γράμματα του αλφαβήτου εκείνα που είναι τα πιο κατάλληλα" (Περί μουσικής 91 Mb). Ως πιο κατάλληλα επέλεξαν τέσσερα φωνήεντα (α, η, ω, ε), μπροστά στα οποία έβαζαν "το καλύτερο από τα σύμφωνα" (το γράμμα τ), για να αποφεύγουν τη χασμωδία, που θα μπορούσε να προκληθεί με την αποκλειστική χρήση φωνηέντων. Η χαμηλότερη νότα του τετραχόρδου λεγόταν "τα", η δεύτερη "τη", η τρίτη "τω" και η τέταρτη "τε": Αν η ψηλότερη νότα του $τετραχόρδου*τετράχορδον| ήταν και η πρώτη (χαμηλότερη) του επόμενου, δηλ. αν υπήρχε σύζευξη, τότε η τέταρτη νότα έπαιρνε τη συλλαβή "τα", που δινόταν στην πρώτη νότα του τετραχόρδου. Έτσι, τα δύο συζευγμένα τετράχορδα θα είχαν τις ακόλουθες συλλαβές: Ο Ανώνυμος (Bell. 80-81, 77) καθορίζει με τον ακόλουθο τρόπο τις συλλαβές για τις διάφορες βαθμίδες των 15 τόνων: "Ο $προσλαμβανόμενος* των δεκαπέντε $τρόπων*τρόπος| [τόνων] λέγεται "τω" (είναι φανερό πως έπρεπε να είναι "τε", ως τελευταία νότα πριν από την πρώτη του επόμενου τετραχόρδου)· οι $υπάτες*υπάτη| "τα", οι $παρυπάτες*παρυπάτη| "τη", οι $λιχανοί*λιχανός| "τω", οι $μέσες*μέση| "τε", οι $παραμέσες*παραμέση| "τα", οι $τρίτες*τρίτη| "τη", οι $παρανήτες*παρανήτη| "τω" και οι νήτες "τε"": Σημειώσεις: (α) Η μέση συνημμένων (la) είχε "τα", γιατί ήταν η πρώτη νότα του τετραχόρδου, ενώ η μέση διεζευγμένων (la), ως τελευταία νότα του τετραχόρδου μέσων, είχε "τε". (β) Το ίδιο γίνεται με τη νήτη διεζευγμένων (mi), που είχε "τα" (ως πρώτη του τετραχόρδου υπερβολαίων), ενώ η νήτη συνημμένων (re) και η νήτη υπερβολαίων (la) είχαν "τε". Στην περίπτωση των οργανικών σχημάτων $πρόκρουσις*πρόκρουσις-πρόληψις|, $προκρουσμός*προκρουσμός-προλημματισμός| κτλ. οι νότες διατηρούσαν τίς αντίστοιχες συλλαβές: Στα φωνητικά σχήματα πρόληψις, προλημματισμός κτλ. και όταν υπήρχε υφέν, η συλλαβή χρησιμοποιούνταν χωρίς το σύμφωνο: Στο $μελισμό*κομπισμός-μελισμός|, τον $κομπισμό*κομπισμός-μελισμός| και τον $τερετισμό*τερέτισμα| συνήθιζαν να παρεμβάλλουν ένα "ν" ή δύο "νν": Βλ. Αριστείδης Κοϊντιλιανός (Περί μουσικής 91-94), Ανώνυμος (Bell. 80-81), 77· επίσης, Gevaert I, 418-423.