Θησαυρός Ελληνικής Μουσικής

χαρακτηρισμός για τα μέτρα που χρησιμοποιήθηκαν κυρίως από τους ποιητές της "Αιολικής Σχολής"(Αλκαίο, Σαπφώ, κ.α.). `Εχουν σταθερό αριθμό συλλαβών, γιατί δεν υπάρχουν δύο βραχέα στη θέση μακρού ή αντιστρόφως. Τα βασικά παρόμοια μέτρα είναι τρία:α) το "γλυκώνειο"(οο--υυ--υ--), β) το "φερεκράτειο"(οο--υυ-- --) και γ) το "ιππωνάκτειο"(οο--υυ--υ-- --). Αναλύοντας αυτή τη διαμόρφωση ο Α. Νικήτας προχωρεί σε "πανόραμα"αρχαίας μετρικής, που το παραθέτουμε ελαφρότατα τροποποιημένο ώστε να πλησιάζει περισσότερο  προς τη Μουσική:"Οι δυο πρώτες συλλαβές και στα τρία μέτρα, που αποτελούν την αιολική βάση, είναι ancipitia, δηλ. είναι είτε μακρά, είτε βραχέα (οο ή χχ). Όταν οι τρεις αυτοί αιολικοί στίχοι απαντούν σε μονοσύλλαβη βάση, δηλ. με μια συλλαβή λιγότερη στην αρχή (:ακέφαλοι στίχοι), τότε προκύπτουν τα αντίστοιχα τρία μέτρα:α) "τελεσίλλειο"(ακέφαλο "γλυκώνειο":χ-υυ-υ-). β) "ραϊτσιάνο"(ακέφαλο "φερεκράτειο":χ-υυ- -) και γ) "οκτασύλλαβο"(ακέφαλο "ιππωνάκτειο":χ-υυ-υ- -). `Eτσι έχουμε έξι μέτρα αιολικά, που μπορούν όμως να επεκταθούν είτε εξωτερικά (δηλ. στην αρχή και στο τέλος του στίχου), είτε εσωτερικά (δηλ. εντός του στίχου). Η εξωτερική διεύρυνση γίνεται με την προσθήκη ενός ή περισσοτέρων "ιαμβικών"(χ-υ-) ή "κρητικών"(-υ-) ή "βακχειακών"(υ- -) μέτρων. Η εσωτερική, με την προσθήκη ενός ή περισσοτέρων "δακτυλικών"(-υυ) ή "χοριαμβικών"(-υυ-) μέτρων. Έτσι σχηματίζονται τα εξής ακόμη 7 μέτρα:α) ο "αλκαϊκός ενδεκασύλλαβος"("ίαμβος"+"τελεσίλλειος"). β) ο "σαπφικός ενδεκασύλλαβος"("κρητικός"+ "οκτασύλλαβος"). γ) ο "φαλαίκειος"("γλυκώνειος"+"βακχειακός") δ) ο "ασκληπιάδειος"("γλυκώνειος"με εσωτερική προσθήκη ενός "χοριάμβου"). ε) ο "μείζων ασκληπιάδειος"("γλυκώνειος"με εσωτερική προσθήκη δύο "χοριάμβων"). στ) ο "ενδεκασύλλαβος"("γλυκώνειος"με εσωτερική προσθήκη ενός δακτύλου) και ζ) ο "δεκατετρασύλλαβος"("γλυκώνειος"με εσωτερική προσθήκη δύο δακτύλων). Συνολικά γνωρίζομε σήμερα 37 αιολικά μέτρα, που διαπιστώνονται από τα γνωστά ποιήματα της Σαπφούς και του Αλκαίου ή άλλων ποιητών (Ανακρέοντος, Οράτιου) ή ακόμη και από άλλα αποσπάσματα αγνώστων ποιητών. Εκτός από εκείνα που μνημονεύσαμε πιο πάνω, σημειώνουμε ακόμη τα σπουδαιότερα:α) "γλυκώνειο", με εσωτερική προσθήκη 3 "χοριάμβων". β) "φερεκράτειο", με εσωτερική προσθήκη 2 χοριάμβων. γ) "ιππωνάκτειο", με εσωτερική προσθήκη 2 "χοριάμβων". δ) "φερεκράτειο", με εσωτερική προσθήκη ενός δακτύλου, κ.λπ. Πάντως σε όλες αυτές τις παραλλαγές και τις ποικιλίες η βάση είναι πάντοτε τα τρία αρχικά αιολικά μέτρα ή οι ακέφαλες μορφές τους με τις σχετικές διευρύνσεις".