Skip to main content.

Θησαυρός Ελληνικής Μουσικής

Αλφαβητάριο και μουσική

τα Ελληνόπουλα του 5ου π.Χ. αι. δέχονταν εκπαίδευση που περιελάμβανε 3 συστατικά:τα γράμματα, τη μουσική και τη γυμναστική (Ξενοφών:"Πολιτεία Λακεδαιμονίων", Πλάτων:"Πρωταγόρας", κ.λπ.). Το πόσο συνδέονταν τα γράμματα με τη μουσική αυτοαποδεικνύεται από το ότι διδάσκονταν ταυτόχρονα. ?λλωστε ο Πλάτων με τον όρο "μουσική"υπονοεί τη θεμελιακή μόρφωση του πνεύματος. Η μουσική ήταν η αρμονική ολοκλήρωση των γραμμάτων (που αποτελούσαν το πρωταρχικό της στάδιο). `Αλλωστε τα ψηφία του αλφαβήτου χρησιμοποιούνταν όχι μόνο ως αριθμοί, αλλά και ως φθογγόσημα (νότες). Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η απάντηση ενός αγράμματου αλαντοπώλη προς τον Δημοσθένη:"[ Αλλ' @ω [αγαθ' ο[υδ`ε μουσικ`ην [επίσταμαι, πλ`ην γραμμάτων, κα`ι τα~υτα μέντοι κακ`α κακ~ως"· δηλαδή:"Εγώ φίλε μου δεν έχω ιδέα από μουσική, ξέρω μόνο κάτι γραμματάκια της κακιάς ώρας"(Αριστοφάνη "Ιππής"188-189). Έτσι, ο όρος "γραμματική"ήταν τμήμα της μουσικής και σήμαινε την τέχνη του διδάσκειν στα παιδιά στοιχειώδη ανάγνωση και γραφή. `Οπως γράφει η Αικ. Σιδηροπούλου:"παρηκολούθουν λοιπ`ον ο]ι [αρχάριοι τ`α ψηφία [επ`ι τ~ης πλακ`ος {{η τ~ης πλίνθου κα`ι ταυτοχρόνως [ετραγουδο~υσαν [{{η {επαιζαν λύραν.] Οσάκις \ομως τ`α ο[ικονομικ`α μέσα τ~ων γονέων [επέτρεπον, τότε μαζ`ι μ`ε τ`ον γραμματιστ`ην προσελαμβάνετο κα`ι κιθαριστής, ]οπότε [εδίδασκον κα`ι ο]ι δύο μαζί, οπως [ακριβ~ως βλέπομεν ε[ις τ`ην κύλικα το~υ  Δούριος. Θ`α [εφαίνετο {ισως παράδοξον οτι ]ο Πλάτων, παρ`α τ`ας περ`ι μουσικ~ης [ιδέας του, [επρότεινεν, οπως μαρτυρε~ιται ε[ις το`υς "Νόμους", τ`ον διαχωρισμ`ον τ~ων δύο διδασκαλι~ων (τ~ης διδασκαλίας δηλαδ`η το~υ [αλφαβήτου [από [εκείνην τ~ης μουσικ`~ης κλίμακος). Πράγματι ομως δ`εν [επρόκειτο περ`ι διαχωρισμο~υ, [αλλ`α περ`ι μεθοδικωτέρας [εκμαθήσεως το~υ [αλφαβήτου. Τ`ην πλατωνικ`ην [εκείνην μεταρρύθμισιν [εφήρμοσαν βραδύτερον ο]ι [[[[[[[[[[[[[[[[[[[[[ Αλεξανδρινοί, δίχως ν``α παύσ?η τ`ο [αλφαβητάριον ν`α σχετίζεται μ`ε τ`ην μουσικήν, [αφο~υ συμπεριελάμβανε κα`ι τ`ην διδασκαλίαν στοιχειώδους προσ?ωδίας".

,





Α Β Γ Δ Ε Ζ Η Θ Ι Κ Λ Μ Ν Ξ Ο Π Ρ Σ Τ Υ Φ Χ Ψ Ω
Λήμμα: