Θησαυρός Ελληνικής Μουσικής

κατά το "Θεωρητικό"του Χρύσανθου (Τεργέστη, 1832) παράγεται από το "άνα άνες", δηλαδή "{αναξ {αφες". Το νέανες, από το "ναι άνες", δηλαδή "να`ι {αφες". Το νανά, από το "άνα άνα", δηλαδή "{αναξ {αναξ" και το άγια, από το "αγιε". `Ετσι οι 4 προηγούμενοι φθόγγοι τοποθετημένοι στη σειρά απευθύνονται στο Θεό και έχουν ως εξής:"{ Αναξ {αφες, να`ι {αφες {αναξ, {αναξ αγιε", δηλαδή:"Κύριε (βασιλιά) συγχώρεσε, ναι συγχώρεσε Κύριε, Κύριε άγιε"). `Oμως για την ερμηνεία των μυστηριωδών αυτών φθόγγων υπάρχουν κι άλλες πολλές απόψεις. Ο Villoteau ισχυρίζεται ότι έιναι αρκτικές λέξεις ή συλλαβές ύμνων ("Description de l' Egypte", τ, 14, δ. 432). Ο Κων/νος ο Πορφυρογέννητος, παρότι δέχεται επανειλημμένα ότι "νανά"σημαίνει "Θεέ, Θεέ", στο "περ`ι τ~ης βασιλείου τάξεως"(Α' 83) ισχυρίζεται ότι είναι εβραϊκό και σημαίνει "σ~ωσον δ`η σ~ωσον" (!). Επίσης, ο Γ. Ι. Παπαδόπουλος τους θεωρεί παρεφθαρμένες λατινικές λέξεις, όπως π.χ. το "άγια"(αjα) μπορεί να είναι προστακτική του ρήματος ajuto και να σημαίνει "φύλαττε", οπότε ο Πορφυρογέννητος μπερδεύει τη λέξη νανά με τη λέξη νανάγια (ή νανάϊα) που μπορεί να ερμηνευθεί ως "σ~ωσον δ`η {αναξ". `Aλλωστε ποτέ δεν αναφέρει τη λέξη "άνα"μεμονωμένη. Τη συνδέει, πότε με το "ναι"(ως "ανανά"και, με αποβολή του γάμμα, "ανανάια"και "ανάνια"). Όμως ο πολύς A. Vogt υποστηρίζει ότι αυτές οι λέξεις δεν είχαν καμμιά άλλη σημασία, παρά εκείνη της προπαρασκευαστικής "τονοδοσίας"στο ηχητικό ύψος της μελωδίας που θα ακολουθούσε. Ο Αλέξης  Σολομός πάλι, υποψιάζεται ότι ήταν παραφθαρμένοι ποιητικοί όροι από τα αρχαία χορικά άσματα και σηματοδοτούσαν:τον ίαμβο ("νανά"), τον δάκτυλο ("άγια") και τον ανάπαιστο ("ανανά"). Tέλος, ο Κ.Ν. Σάθας υποθέτει (με όντως εξαιρετική τεκμηρίωση) ότι επρόκειτο για υπολείμματα της παλιάς Αρειανής μουσικής, ότι λειτουργούσαν ως συγκεκριμένα συνθήματα στην "ακτολογία"του βυζαντινού Ιπποδρόμου κι ότι κατέληξαν να έχουν την ίδια σημασία με τα βακχικά επιφωνήματα με τα οποία τελειώνει η "Λυσιστράτη"του Αριστοφάνη ("[αλαλα`ι [ι`η παιών`/ α{ιρεσθ' {ανω, [ιαί/ ]ως [επ`ι νίκ?η [ιαί/ ε[υο~ι, ε[υο~ι, ε[υα~ι, ε]υα~ι"). Σχετικές πληροφορίες υπάρχουν επίσης στο "Θεωρητικόν Στοιχειώδες της Μουσικής"του Κυριακού Φιλοξένους  (Κων/πολις 1859), που επανεκδόθηκε  από τις Εκδόσεις "Π. Πουρνάρα (Θεσ/νίκη 1992). ?λλωστε και ο Αλέξης Σολομός μας δίνει στον "?γιο Βάκχο"του, τον ακόλουθο διάλογο από τον Βυζαντινό Ιππόδρομο:"ΚΡΑΧΤΕΣ:[ Ανανά! ΛΑΟΣ:Δοξάζομέν σε, Χριστέ! ΚΡΑΧΤΕΣ:Νανά! ΛΑΟΣ:Βασιλε~υ τ~ων α[ιώνων! ΚΡΑΧΤΕΣ:Νανά! ΛΑΟΣ:Μονογεν~η Λόγε το~υ Πατρός! ΚΡΑΧΤΕΣ:[ Ανανάγια! ΛΑΟΣ:... οτι [επισκέψω κα`ι [εφώτισας ... ΚΡΑΧΤΕΣ:Νανά!  ΛΑΟΣ:...! ΚΡΑΧΤΕΣ: Αγια!)." Τέλος, αναφέρεται σχετικά ότι πάνω στο πρώτο ελληνικό νόμισμα που κόπηκε από τους Βυζαντινούς (επί Ηρακλείου, δηλαδή 3 ολόκληρους αιώνες πριν από τον Πορφυρογέννητο) γράφονταν οι συμβολικές μουσικές λέξεις "`Ανανες εαές"(ως ύψιστη προς το Θεό ευχή;). (Βλ. και "Γοτθικό" ή "Τρυγητικό Δείπνο").