Θησαυρός Ελληνικής Μουσικής

σύμφωνα με τη θεωρία της βυζ. μουσικής, έτσι ονομάζεται ο "{{{{[ογδοος [επ`ι τ`ο [οξ`υ φθόγγος"(δηλαδή η "οκτάβα") κάθε 7φθογγης μουσικής κλίμακας. Στη φωνητική μουσική της αρχαίας Ελλάδος αυτός ο διπλασιασμός γινόταν αυτόματα (όταν μια ανδρική χορωδία έψαλλε σε ταυτοφωνία με μια παιδική ή με μια γυναικεία). Παράλληλα, στην ενόργανη μουσική επεδίωκαν συνήχηση στην 8η των οργάνων με διπλές χορδές. `Ομως με τον όρο "αντιφωνία", εννοείται και "τ`ο ψάλλειν κατ' [ανταπόκρισιν ]υπ`ο δύο[ εκκλησιαστικ~ων Χορ~ων". Η αντιφωνική ψαλμωδία (που απέκτησε μοναδική θέση στην Ορθόδοξη Εκκλησία) είναι αρχαιότατη και ασφαλώς προχριστιανική (...αρκεί νά υπενθυμίσουμε στους υποστηριχτές της Ιουδαϊκής ή της Συριακής καταγωγής της τις αρχαίες ελληνικές αντιστροφές και τα αντιχόρια...). Σύμφωνα με τις μαρτυρίες των Θεοδώρου του Μοψουεστίας και Θεοδωρήτου του Κύρου, εφαρμόστηκε πρώτα στην Εκκλησία της Αντιόχειας από τους Φλαβιανό και Διόδωρο. `Αλλοι συγγραφείς πάλι μιλούν για τον πατριάρχη Λεόντιο (βλ. αντίφωνος). Επίσης υποστηρίζεται ότι την αντιφωνία εισήγαγε στην Εκκλησία ο Ιγνάτιος ο Θεοφόρος (βλέποντας οπτασία αγγέλων που υμνούσε την Αγία Τριάδα). Αυτός κατά την παράδοση συνέταξε τα αντίφωνα και τα ψαλλόμενα ακροτελεύτιά τους:"Τα~ις πρεσβείαις τ~~ης Θεοτόκου" και "Σ~ωσον ]ημ~ας           ]Υιέ Θεο~υ", που παρά τις αντιδράσεις διαδόθηκαν σε όλες τις Εκκλησίες. `Ομως  στην πραγματικότητα η αντιφωνία ερχόταν από το αρχαίο ελλ. θέατρο και την είχαν οικειοποιηθεί οι αιρετικοί... (βλ. `Αρειος καθώς και στα επιμέρους λήμματα). Στην Καισάρεια η αντιφωνία καθιερώθηκε από τον Μ. Βασίλειο (το 378), στα δε Μεδιόλανα, από τον Αμβρόσιο (το 380). Την ίδια περίοδο εμφανίστηκε και στα Ιεροσόλυμα, ενώ στην Κων/πολη υιοθετήθηκε από τον Ιωάννη το Χρυσόστομο. Πρέπει όμως να υπομνήσουμε και πάλι ότι κατά τον αντιφώνο τρόπο έψαλλαν και οι Αρειανοί. Επίσης, ότι παλαιότερα μαζί με τους ψάλτες έψαλλε και ο λαός, όμως με την ανάπτυξη της υμνογραφίας δεν μπορούσε πια ο οποιοσδήποτε να εκτελέσει τα άσματα και τις ωδές, όπως γινόταν στους πρώτους χριστιανικούς χρόνους. Η αντιφωνία λέγεται και ψαλμωδία "εξ` υπαμοιβής".