Θησαυρός Ελληνικής Μουσικής

περίφημος Μουσικός Σύλλογος της Κρήτης που ιδρύθηκε περί τα τέλη Σεπτεμβρίου του 1908 και συνεχίζει την επιτυχημένη λειτουργία του ώς τις μέρες μας, δεσπόζοντας στη μουσική ζωή της κρητικής μεγαλούπολης. Προηγουμένως, η πρώτη απόπειρα μουσικής καλλιέργειας του Ηρακλείου είχε γινει κατά το 1886-87, όταν ιδρύθηκε Φιλαρμονική με αρχιμουσικό τον Ιταλό Φορμίγκα. `Ομως σε λίγο καιρό το Σώμα αυτό διαλύθηκε και έπρεπε να περάσει μια ολόκληρη δεκαετία, για να ιδρυθεί νέα Φιλαρμονική από την Εταιρεία της «Φιλοπτώχου Αδελφότητος» με καλλιτεχνικό δ/ντή τον Σπύρο Μπονιβέντο. Η Φιλαρμονική αυτή επέζησε ώς το 1903 και μετά τη διάλυσή της οι περισσότεροι μουσικοί της πήγαν στα Χανιά και επάνδρωσαν τη Φιλαρμονική της Κρητικής Χωροφυλακής. Ας έρθουμε τώρα στον «Απόλλωνα». Σύμφωνα με δημοσιεύσεις προπολεμικών κρητικών εφημερίδων (που έθεσε ευγενικά στη διάθεσή μας ο γιατρός και φιλότεχνος Γιάννης Μουζάς) σημαντικό ρόλο στην ίδρυσή του έπαιξε ο δικαστικός Περικλής Μαλαγαρδής, με τη συνδρομή του συναδέλφου του Ν.Ι. Μεταξά και με την ομόθυμη συμπαράσταση των Απόστολου Ξενουδάκη, Αλεξ. Γεωργιάδη, Εμμ. Μπαμιεδάκη, Ευαγγ. Λογιάδη, Ιωάννη Καρούζου, Ν. Ζαχαριουδάκη και Γ. Κυριακού, που απετέλεσαν το πρώτο ΔΣ (οι περισσότεροι αρχικά "εν αγνοία"τους!....). Συγκεκριμένα, η ίδρυση του Συλλόγου έγινε ως εξής (διηγείται ο Ν.Ι. Μεταξάς):"Κατόπιν λουκουλλείου γεύματος κα`ι μετ' [ανάλογον πότον μετέβημεν ε[ις τ`ο Γραφε~ιον του (του Μαλαγαρδή).[ Απροόπτως {ηρξατο μεταξ`υ μας συζήτησις περ`ι τ`ο φλέγον ζήτημα τ~ης Μουσικ~ης.....Α{ιφνης ]ο Μαλαγαρδ~ης μ`ε }υφος [ιλαρ~ας [εμπνεύσεως <-Γράφε--μο`ι λέγει--@ω μιαρέ>....Α[υτομάτως ]υπήκουσα κα`ι καθ' ]υπαγόρευσίν του {εγραψα ]ολόκληρον τ`ο Καταστατικ`ον το~υ Μουσικο~υ Συλλόγου ]ο <[ Απόλλων>, }ον [απ`ο κοινο~υ [ωνομάσαμεν ο}υτω, περιλαμβάνον 12--[εφ' }οσον [ενθυμο~υμαι-- {αρθρα. Μετ`α τ`ην χρονολόγησιν, [εξηκολούθει--μο`ι λέγει-- <] Ο Πρόεδρος Π.Δ. Μαλαγαρδ~ης>. Ε[ις παρατήρησίν μου  }οτι [απετέλει τόλμημα ]η παρ' ]ημ~ων [ανάδειξις τ~ης Διοικήσεως του Συλλόγου, <-Δυστυχ`η--μο`ι ε@ιπε--δ`εν [ηννόησες [ακόμη τ`ι θ`α π?~η Καστρινός`` παρουσίασέ του κάτι, }ως γεγον`ος τετελεσμένον κα`ι θ`α δ?~ης [αμέσως ν`α τ`ο [επιδοκιμάσ?η` {αν [εξαρτήσ?ης τ`ην [επιτυχίαν σκοπο~υ τινος, απ`ο τ`ην πρωτοβουλίαν το~υ σκυλλολογίου, {εσω βέβαιος, ματαιοπονε~ις". Με αυτή τη λογική ορίστηκαν τα μέλη του ΔΣ ερήμην τους!...`Ομως ο Σύλλογος προχώρησε και μεγαλούργησε... Προηγουμένως (1901) ο Μαλαγαρδής με τον Μεταξά είχαν ιδρύσει το Σύλλογο Αρχανών η "Αναγέννηση"(βλ. λήμμα) με παραπλήσιες πνευματικές και καλλιτεχνικές δραστηριότητες (και ίσως-ίσως παραπλήσιο τρόπο...). Λίγες μέρες μετά την ίδρυσή του ο "Απόλλων"Ηρακλείου συγκρότησε την πρώτη Μαντολινάτα του, με τους:Δημ. Σ. Μαλαγαρδή, Μιχ. Γουναλάκη, Μάριο Ζέη, Αριστομένη Γεωργιάδη, Μίνωα Παλιεράκη, Ιωάννη Δεληβασίλη, Κων/νο Σαατσάκη, Γεώργιο Κουναλάκη (μαντολίνα)  και τους:Γ. Κυριακό, Αλεξ. Α. Αλεξανδρίδη, Θρασύβουλο Μαρκίδη, `Αγγελο Μαλαγαρδή και Ν. Ι. Μεταξά (κιθάρες). Μουσική "ψυχή"του Συλλόγου αναδείχτηκε τότε ο Γ. Ι. Χατζιδάκις, δημολογιστής και ευνοούμενος μαθητής του Ζάιλερ. Με την ευγενική του φροντίδα οι μαθητές του Συλλόγου διδάσκονταν ωδική και έγχορδα όργανα. Στη συνέχεια ο Χατζιδάκις, επικουρούμενος από τους Γιάννη Ντεληβασίλη (ή Δεληβασίλη) και Σπανακά, κατάρτισε την πρώτη ορχήστρα του "Απόλλωνος"και την πρώτη χορωδία, με πρωτοστάτες τους καλλίφωνους Γεώργιο Ανδρουλάκη, Ανδρογ. Αλεξανδρίδη, Γεώργιο Σταματάκη και τον ίδιο τον Περικλή Μαλαγαρδή (που διακρινόταν ως βαθύφωνος). Ακολούθησε η ίδρυση της Φιλαρμονικής του Συλλόγου, που πρωτοεμφανίστηκε δημόσια στις 23.4.1909 με υπερτριάκοντα μουσικούς και επικεφαλής τον ίδιο τον Χατζιδάκι. Όμως μόνιμος διευθυντής της ήταν ο Ντεληβασίλης που συνέχισε να τη διευθύνει και ως Δημοτική (το 1930 η Φιλαρμονική "παραχωρήθηκε"(;) στο Δήμο Ηρακλείου). Η ίδρυση της Φιλαρμονικής ανάγκασε τη Μαντολινάτα του Συλλόγου να δώσει την τελευταία της συναυλία τις Απόκριες του 1910 και να διαλυθεί. Στη συνέχεια οι επιστρατεύσεις του 1912-13 παρέλυσαν τις μουσικές δραστηριότητες. Στα προπολεμικά πεπραγμένα του "Απόλλωνα"ανήκει και η ίδρυση το 1916 του Ωδείου Ηρακλείου (με πρωτοβουλία του τότε "κοσμήτορα"του Συλλόγου Ιωάννη Τζοβενή και άμεση "ανταπόκριση"των συμβούλων Βογιατζάκη και Λασηθιωτάκη). Αλλά κι εδώ οι εθνικές περιπέτειες δεν επέτρεψαν την απρόσκοπτη λειτουργία. Μετά το 1922 οι προηγούμενοι παράγοντες (επικουρούμενοι από τον τότε προοδευτικό νομάρχη Λυδάκη που είχε και κόρη μουσικό) έπεισαν τον Κ. Σφακιανάκη να αναλάβει αφ' ενός την εκπόνηση εκσυγχρονισμένου Κανονισμού λειτουργίας του Ωδείου αφ' ετέρου την εξεύρεση ικανού προσωπικού (με στόχο την ανάθεση της γενικής διεύθυνσης σ' αυτόν)` στο μεταξύ όμως πέρασε από το Ηράκλειο ο Δ. Μητρόπουλος (που ήταν τότε καθηγητής του Ελληνικού Ωδείου) και πρότεινε να λειτουργήσει το Ωδείο ως Παράρτημα του Ελληνικού Ωδείου. Η πρόταση Μητρόπουλου έγινε αμέσως αποδεκτή, με αποτέλεσμα να "εξουδετερωθούν"όλες οι εν τω μεταξύ παράλληλες ενέργειες του Σφακιανάκη. Έτσι από το 1925 το Ωδείο λειτούργησε υπό την εποπτεία αρχικά του Ελληνικού Ωδείου (που παρεχώρησε "επί ενοικίω"τα απαραίτητα όργανα) και αργότερα, του Ωδείου Αθηνών. Από δε το 1984, το `Ιδρυμα λειτουργεί (πάντα υπό την αιγίδα του "Απόλλωνα") ως ανεξάρτητο αναγνωρισμένο Ωδείο, συνεχίζοντας να προσφέρει ολοκληρωμένες μουσικές σπουδές. Στο μεταξύ από τη διεύθυνσή του πέρασαν λαμπροί μουσικοί (όπως ο Βασίλειος Νουφράκης, η Ισμήνη Κριάρη-Κοκκινάκη, η Φανή Κοκκινάκη-Χριστοφοράκη), ενώ μαζί μ' αυτούς δίδαξαν αφ' ενός ο Γεώργιος Πλάτων αφ' ετέρου πλειάδα εξίσου άξιων καλλιτεχνών που ορισμένοι τους διδάσκουν και σήμερα (Καίτη Δελότη, Μαρίκα Θεοδωρίδου, Νίκος Καρυστινός, Ελένη Λυδάκη, Μισέλ Μπιξέλ, Ερρίκος Μυρωνίδης, Νίνα Παπαδοπούλου, Αλένα Ρουμελιωτάκη, Γιάννης Τζωρτζάκης, Ελένη Τσαμπαρλάκη, Αύρα Τσίκολη, Θεανώ Χατζηδάκη, κ.ά.). Παρεμπιπτόντως αναφέρεται ότι το Ωδείο Ηρακλείου είναι από τα πρώτα ελλ. Ωδεία που περιέλαβαν στο Πρόγραμμά τους το σύστημα μουσικής προπαίδειας "Ορφ"(έναρξη το 1969 με τη Ρίκα Δεληγιαννάκη) και ότι είναι το πρωτο ελλ. Ωδείο που ίδρυσε Σχολή εκμάθησης παραδοσιακών ελληνικών οργάνων (έναρξη το 1979 με μαθήματα λύρας από τον αείμνηστο Κώστα Μουντάκη).