Θησαυρός Ελληνικής Μουσικής

θρυλικός αρχαίος κιθαρωδός ("ο[υδενός δεύτερος") από τη Μήθυμνα της Λέσβου. Φέρεται ως γιος του Κυκλέα (που κατά την παράδοση εισήγαγε τον "κύκλιο χορό"). Υπήρξε πιθανόν μαθητής του Αλκμάνος και έδρασε κυρίως στην Κόρινθο, όπου είχε φανατικό θαυμαστή τον σοφό τύραννο Περίανδρο (600 π.Χ.). Του αποδίδεται η καλλιτεχνική διαρρύθμιση του διθύραμβου και η προσαρμογή του στο δώριο μέλος. `Εχοντας αποκτήσει μεγάλη φήμη, περιήλθε τη "Μεγάλη Ελλάδα"και τη Σικελία αμειβόμενος αδρά. Τότε φορτωμένος θησαυρούς επιβιβάστηκε στον Τάραντα για να επιστρέψει στην Κόρινθο. `Ομως κατά το ταξίδι οι ναύτες συνωμότησαν, και τη στιγμή που αυτός κιθαρωδούσε προσελκύοντας τα δελφίνια, τον έσπρωξαν στη θάλασσα διαμοιράζοντας στη συνέχεια τους θησαυρούς του. Αλλά ο μεγάλος καλλιτέχνης διασώθηκε (σύμφωνα με την παράδοση, από δελφίνι που τον αποβίβασε στο Ταίναρο) καί επιστρέφοντας στην Κόρινθο κατάγγειλε τους συνωμότες, που τιμωρήθηκαν παραδειγματικά.  Ο Παυσανίας γράφει ότι είδε στο Ταίναρο χάλκινο άγαλμα ανθρώπου καβάλα σε δελφίνι. Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι η ύπαρξη αυτού του αγάλματος έδωσε αφορμή για να γεννηθεί η προηγούμενη  παραδόση, που είχε πανελλήνια διάδοση και τη συναντάμε τόσο πάνω σε νομίσματα όσο και στην πανάρχαια επιγραφή της Θήρας (Κάιβελ, Επιγρ. ελλ. 1086) που λέει:"Κυκλείδης Κυκλ~ηος [αδελφει~?ω ?ρίωνι, τ`ον δελφ`ις σ~ωσε, μναμόσυνον τέλεσεν". Ο Αρίων είναι, μετά από τον Αλκμάνα και τον Θαλήτα, ο τρίτος από τους πραγματικούς δημιουργούς του χορικού λυρισμού. Οι δύο προκάτοχοί του ανέπτυξαν τον παιάνα, το υπόρχημα και το παρθένιον (δηλαδή συνθέσεις Απολλώνειας προέλευσης, με 3, 4 και 5 στίχους που τις εκτελούσε "τετραγωνικός χορός"με αρμονικές και μετρημένες κινήσεις). Ο Αρίων στην Κόρινθο μεταρρύθμισε τον Διονυσιακής προέλευσης διθύραμβο (που ως τότε ήταν άρρυθμος και γεμάτος από άναρθρους ολολυγμούς) και τον παρουσίασε σε εκτέλεση από κυκλικό χορό που έψαλλε βροντερή μελωδία γεμάτη πάθος. Γι' αυτό και δίκαια περιλαμβάνεται στους μεγάλους γενάρχες της τραγωδίας. "Διθύραμβον πρ~ωτον [ανθρώπων τ~ων ]ημε~ις {ιδμεν ποιήσαντα τε κα`ι [ανομάσαντα κα`ι διδάξαντα", γράφει γι' αυτόν ο Ηρόδοτος (1, 23). Επειδή δε ο χορός που έψαλλε το διθύραμβο τραγουδούσε γύρω-γύρω από το βωμό ("κύκλιος"), γι' αυτό ίσως αναφέρεται ότι ο πατέρας του μουσικού λεγόταν Κυκλεύς. Η Σούδα γράφει ότι ο Αρίων είχε συνθέσει "`Ασματα και προοίμια"σε σύνολο 2000 στίχων. Τα μεν άσματα φαίνεται ότι ήταν διθύραμβοι` τα δε προοίμια, κιθαρωδικοί νόμοι (όπως εκείνοι του Τέρπανδρου). Δυστυχώς από τους δισχιλίους στίχους του δεν σώζεται τίποτε, εκτός από ένα σύντομο (νόθο;) κομμάτι.  Κατά τη Σούδα πάλι, πρώτος ο Αρίων εφηύρε "τον τραγικό τρόπο"και σκέφτηκε να τοποθετήσει στο χορό όμιλο σατύρων, που δεν θα τραγουδούσαν τους στίχους, αλλά θα τους απάγγειλαν :"λέγεται κα`ι τραγικο~υ τρόπου ε]υρετ`ης γενέσθαι κα`ι πρ~ωτος χορ`ον στ~ησαι κα`ι διθύραμβον @?ασαι κα`ι [ονομάσαι τ`ο [?αδόμενον ]υπ`ο το~υ χορο~υ κα`ι Σατύρους ε[ισενεγκε~ιν {εμμετρα λέγοντας"). Αυτό αμφισβητείται σφοδρά από τους σύγχρονους ειδικούς, γιατί αν συνέβαινε--λένε--θα ήταν πολύ κοντά η κυρίως τραγωδία. Έτσι συμπεραίνουν ότι το πιθανοφανέστερο είναι να κατέστησε ο Αρίων το διθύραμβο περισσότερο δημοφιλή (με τις σύντομες στροφές και τη θορυβώδη επωδό του) ως ποίημα εντεχνότερο, συνοδευόμενο από μουσική ωραιότερη και ιδίως, ως ποίημα "φαντασμαγορικής"εκτέλεσης. ?λλωστε με την ίδια οπτική ερμηνεύουν και το γνωστό απόσπασμα από το Υπόμνημα του Ιωάννου Διακόνου προς Ερμογένη, όπου αυτή-καθαυτή η τραγωδία συσχετίζεται στενά με τον Αρίονα ("τ~ης δ`ε τραγωδίας πρ~ωτον δρ~αμα [ Αρίων ]ο Μηθυμνα~ιος ε[ισήγαγε"). Τέλος αναφέρουμε ότι ο Αρίων (ή ο πατέρας του) εισήγαγε στον "κύκλιο χορό"τους επίτριτους ρυθμούς (που αργότερα χρησιμοποίησε ο Πίνδαρος στις ωδές του και σήμερα ακόμα ένας από αυτούς--ο γνωστός Καλαματιανός--αποτελεί τον κυριότερο κυκλικό λαϊκό χορό σε Πελοπόννησο και Στερεά).