Skip to main content.

Θησαυρός Ελληνικής Μουσικής

βυζαντινή μουσική γραφή

γνωστή και ως παρασημαντική, υπέστη στη διάρκεια των ετών αρκετές διαφοροποιήσεις. Αρχικά χρησιμοποιήθηκαν τα σημαδόφωνα, δηλαδή η ελληνική σημειογραφία της κλασικής περιόδου (τα γράμματα του ελληνικου αλφαβήτου:ορθά ή ανεστραμμένα, ακέραια ή ακρωτηριασμένα, όρθια ή πλάγια, κεφαλαία ή μεσαία). Αργότερα επινοήθηκε η λεγόμενη εκφωνητική γραφή:τοποθετούσαν στο κείμενο ορισμένα σημάδια που έμοιαζαν με τόνους  (υποδηλώνοντας, κατ' άλλους μεν τονισμό, κατ' άλλους δε ολόκληρη μουσική φράση). Από τον Ιωάννη Δαμασκηνό καθιερώνεται πλήρης σημειογραφία της εκκλ. μουσικής:η αγκιστροειδής γραφή, δύσκολη και πολύπλοκη (ένα σύστημα μουσικής "στενογραφίας"). Ο Ιωάννης ο Κουκουζέλης (12ος αι.) επιχειρώντας να απλοποιήσει αυτή τη γραφή, κατέλήξε σε αντίθετο αποτέλεσμα. Ο Πέτρος ο Πελοποννήσιος (18ος αι.) προσέφερε σημαντικότατη υπηρεσία, γιατί κατάφερε να απλοποιήσει ουσιαστικά τη γραφή και να αποδώσει με αυτήν τα "ειρμολογικά"μέλη, που ώς τότε παραδίδονταν "δια ζώσης"... Ακολούθησαν οι "3 Διδάσκαλοι"οι οποίοι αποσαφήνισαν τις απλοποιήσεις, αποκρυσταλλώνοντας τη γραφή που χρησιμοποιούμε ώς σήμερα. Εξετάζοντάς την περιληπτικά, βλέπουμε ότι τα φθογγόσημά της είναι 10 και έχουν φωνητική αξία:τονικό ύψος (σε αντίθεση προς εκείνα της ευρωπ. μουσικής που έχουν μόνο χρονική αξία, ενώ το τονικό τους ύψος ορίζεται από τη θέση που κατέχουν στο πεντάγράμμο). Ξοδεύει καθένα τους ένα "χρόνο", που αντιστοιχεί με το "τέταρτο"της ευρωπ. μουσικής (1/4). Ο "χρόνος"τους αυξάνει ή ελαττώνεται με τα χρονικά σημεία. Για κάθε ανάβαση ή κατάβαση, τα 10 φθογγόσημα συμπλέκονται υπό προϋποθέσεις (πλοκή). Η έκφραση σημειώνεται με τα σημεία έκφρασης (ή άχρονες υποστάσεις), ενώ οι μαρτυρίες (που ανταποκρίνονται προς το "κλειδί"και τον "οπλισμό"της ευρωπ. μουσικής) ορίζουν:την κλίμακα, το γένος και πολλές φορές, τον Ήχο. Με τις φθορές γίνονται μεταβάσεις (από Ήχο σε Ήχο, από γένος σε γένος ή από κλίμακα σε κλίμακα).

,





Α Β Γ Δ Ε Ζ Η Θ Ι Κ Λ Μ Ν Ξ Ο Π Ρ Σ Τ Υ Φ Χ Ψ Ω
Λήμμα: