Θησαυρός Ελληνικής Μουσικής

"κλίμακα"της βυζ. μουσικής. Ο φρύγιος των αρχαίων Ελλήνων, που πέρασε στην αραβοτουρκική μουσική με την ονομασία "τζαρκιάχ". Ανήκει στους κύριους και οξείς `Ηχους. Ως βάση έχει τον φθόγγο Γα και ως δεσπόζοντες φθόγγους τους Γα, Κε, Πα. Οι ατελείς καταλήξεις του γίνονται στον Κε, οι εντελείς:στον Πα και οι τελικές:στον Γα. `Εχει τις εξής ιδιορρυθμίες (Διον. Π. Ηλιόπουλος):"α. Όταν η μελωδία κινείται στο οξύ τετράχορδο χρησιμοποιεί τη διατονική κλίμακα με τον Ζω φυσικό. β. Στα Παπαδικά μέλη, στον φθόγγο Γα της αρκτικής μαρτυρίας, μπαίνει η φθορά του Νη μεταθέτοντας έτσι τον φθόγγο Νη στον Γα και στη συνέχεια ψέλνουμε πλάγιο του τετάρτου (κατά τριφωνία)". Ο Γ' Ήχος χαρακτηρίζεται ως "πατήρ πασ~ων τ~ων ]αρμονικ~ων φθορ~ων" και γι' αυτό (αν και είναι πάμπτωχος κατά τους "κλάδους"της μουσικής) θεωρείται "ηγεμόνας"μεταξύ των άλλων `Ηχων (Κ. Φιλοξένης). Για το ήθος του Γ' Ήχου, ο Χρύσανθος Προύσης γράφει στο "Θεωρητικό"του τα εξής:"Τ`ο @ηθος το~υ Τρίτου {ηχου, {αν @ηναι [εκε~ινος οστις [ωνομάζετο ]υπ`ο τ~ων [αρχαίων ] Ελλήνων Φρύγιος σώζει χαρακτ~ηρα, σκληρ`ον, {ενθερμον, [αλαζονικ`ον, ]ορμητικ`ον κα`ι φρικώδη. Δι`ο λέγει ]ο ] Αθήναιος, ότι [επί το~υ Φρυγίου τρόπου {ηχου τ`ας σάλπιγγας κα`ι τ`α πολεμικ`α {οργανα". Αλλά και ο Δαμασκηνός στην "Οκτώηχο"θεωρεί τον συγκεκριμένο ήχο ανδροπρεπέστατο:

"Ε[ι κα`ι Τρίτος σ`υ, πλ`ην  πρ`ος [ανδρικο`υς πόνους,

σύνεγγυς ε@ι π~ως το~υ προάρχοντος Τρίτε

{άκομψος, ]απλο~υς, [ανδρικ`ος πάνυ, Τρίτε,

πέφ?ηνας {όντως, κα`ι σ`ε τιμ~ωμεν Τρίτε.

Πλήθους κατάρχων, [ισαρίθμου σο`ι Τρίτε,

πλήθει προσήκεις προσφυ~ως ]ηρμοσμέν?ω".  (βλ. `Ηχος)