Θησαυρός Ελληνικής Μουσικής

πάπας της Ρώμης, από τις μεγαλύτερες μουσικές προσωπικότητες του 6ου αι. Ο δημιουργός του "Γρηγοριανού μέλους". Εξελέγη πάπας το 590, μετά το θάνατο του Πελαγίου Β'. Αρνήθηκε στον Πατριάρχη της Κων/πόλεως το δικαίωμα να λέγεται "Οικουμενικός". Αρχικά ο Γρηγόριος καλλώπισε και διαρρύθμισε την από τους αποστολικούς χρόνους υπάρχουσα Λειτουργία των Προαγιασμένων, εισάγοντας την στη Δύση. Κατόπιν, επειδή το Αμβροσιανό μέλος κινδύνευε να διαφθαρεί, το αναμόρφωσε (ως Cantus Romanus) και του προσέδωσε περισσότερη μεγαλοπρέπεια. Πρόσθεσε στο σύστημα και τους 4 πλάγιους `Ηχους, για να πλατύνει την ασματική υμνολογία και τις δυνατότητες της ψαλμωδίας. Συνέταξε Συλλογή των παραδεγμένων μελωδιών, που περιέλαβε όλα τα λειτουργικά άσματα (ονομάστηκε "Αντιφωνάριο"). Η Συλλογή αυτή χρησίμευσε ως βάση για τη μουσική της Καθολικής Εκκλησίας. Για να προφυλάξει ο Γρηγόριος το σύστημά του από τη φθορά, ίδρυσε στη Ρώμη και ειδική Σχολή διδασκαλίας της ψαλμωδίας. Η Σχολή διατηρήθηκε επί 3 αι. μετά το θάνατό του (το 604) και σ' όλο αυτό το διάστημα δεν έπαψε να εφοδιάζει με ψάλτες τις διάφορες Δυτικές εκκλησίες. Εκεί, μαζί με το πρωτότυπο του Γρηγοριανού Τυπικού, σωζόταν και το μαστίγιο του ιδρυτή με το οποίο "συμμόρφωνε"τους αδέξιους ψάλτες και τα μέλη του παιδικού χορού... Ο Γρηγόριος δημιούργησε και υποστήριξε με όλες του τις δυνάμεις μουσικά σχολεία σε όλη τη Ευρώπη κι έτσι το "Γρηγοριανό μέλος"επικράτησε στη Δύση, ώς την εποχή που η πολυφωνία διαδέχτηκε τη μονοφωνία. Εν τούτοις, η ελληνολατινική μουσική ουδέποτε εξέλιπε στη Δύση (ιδιαίτερα σήμερα που έρχεται πλησίστια στη μόδα...). Εθεωρείτο πάντοτε αριστοκρατική τέχνη, κατάλληλη για τις υψηλές κοινωνικές τάξεις (αναφέρεται ότι ο Κλόβις ζήτησε από τον Θεοδώριχο να του στείλει Έλληνα κιθαρωδό ...). Στον Γρηγόριο επίσης αποδίδουν την εισαγωγή στη μουσική του Στιχηραρικού είδους (που κατόπιν λαμπρύνθηκε από τον Σωφρόνιο Ιεροσολύμων). Τέλος ο ίδιος ο Γρηγόριος, επέλεξε ορισμένους στίχους από τους ψαλμούς για τα αντίφωνα κάθε εορτής και σ' αυτούς πρόσθεσε μερικές σύντομες αναφωνήσεις. Ας δούμε όμως πώς περιγράφει τα "παρασκήνια"της εισαγωγής του "Γρηγοριανού μέλους"η γλαφυρή πέννα του Αλ. Σολομού:"...Τώρα, προτού ο πρώτος Γρηγόριος γίνη πάπας, είχε έρθει στην Πόλη σαν αποκρισάριος του προηγούμενου ποντίφηκα κ' είχε μείνει έξη ολόκληρα χρόνια, μελετώντας και συγγράφοντας. Έτσι δεν του έλειψε η ευκαιρία να γνωρίση τα έθιμα της ορθόδοξης εκκλησίας. Μόλις πριν από λίγον καιρό ο Ιουστινιανός είχε περιβάλει τις λειτουργίες με ξεχωριστή λαμπρότητα. Η Αγία Σοφία μοναχή της καυχιόταν για 25 ψαλτάδες και 112 αναγνώστες. Ανάλογοι αγγελικοί χοροί πλούτιζαν το λειτουργικό πρόγραμμα των αγίων Αποστόλων, της Αγίας Ειρήνης, των Αγίων Σεργίου και Βάκχου. Ο ιταλιάνος διάκονος μπορούσε να απολαύση τη μυσταγωγία του θρησκευτικού όργιου και να ονειρευτή μια παρόμοια λειτουργική αναγέννηση στην πατρίδα του..."(δηλαδή:"αναγέννηση του αρχαίου ελλ. πνεύματος", όπερ και εγένετο).