Θησαυρός Ελληνικής Μουσικής

(ο αποκαλούμενος και "Θεολόγος", περ. 330-391 μ.Χ.):εκ των κορυφαίων πατέρων και διδασκάλων της Εκκλησίας. Σύγχρονος και συμμαθητής του Μεγάλου Βασιλείου, θαυμάστηκε ως ποιμαντορικός θεολόγος, ως συγγραφέας και ως μουσικός. Σπούδασε στην Καισάρεια, στην Αλεξάνδρεια και στην Αθήνα (350), όπου ασχολήθηκε επιμελώς με τη μουσική. Γιος του επισκόπου Ναζιανζού Γρηγορίου (και της Νόννης), χειροτονήθηκε πρεσβύτερος από τον πατέρα του και στη συνέχεια, επίσκοπος Σασίμων Καισαρείας (372), από τον Μεγάλο Βασίλειο. Από τη Β' Οικουμενική Σύνοδο ψηφίστηκε επίσκοπος Κων/πόλεως (380), όμως παραιτήθηκε του θρόνου και επέστρεψε στην πατρίδα του Ναζιανζό, όπου και πέθανε. Ο Γρηγόριος πολέμησε σφοδρά τους Αρειανούς και μελοποίησε πολλούς ύμνους εναντίον των αιρετικών (ιδίως του Απολλινάριου), που τους ονόμαζε "Τ`α [απόρρητα" (γιατί διαδίδονταν με μυστικότητα μόνο μεταξύ των πιστών). Πολλοί από τους σωζόμενους ύμνους του μοιάζει να έγιναν για ιδιαίτερη χρήση. Δεν συντίθενται από λυρικούς στίχους κατάλληλους να τραγουδηθούν, αλλά από μακρούς στίχους δακτυλικών εξαμέτρων ή τροχαϊκών επταμέτρων (καταληκτικών τριμέτρων). Επίσης ο "εσπερινός ύμνος"του θεωρείται ότι περιέχει το αρχαιότατο παράδειγμα της λεγόμενης "ρυθμικής"ή "τονικής"ποίησης (γιατί δεν βασίζεται στις μακρές και βραχείες συλλαβές, αλλά στον τονισμό).