Θησαυρός Ελληνικής Μουσικής

Στην αρχαία ελλ. μουσική σήμαινε το διάστημα της 8ης "καθαρής"(οκτάβα) και προήλθε από τη φράση "]η δι`α πασ~ων τ~ων χορδ~ων συμφωνία". `Ολοι οι αρχαίοι θεωρητικοί την προσδιορίζουν ως "το διάστημα που ορίζουν ο προσλαμβανόμενος και η μέση"και την επαινούν ως το τελειότερο, ωραιότερο, "συμφωνότερο"και "ενωτικότερο"των διαστημάτων (λόγος χορδής:1 και 2). "Τ~ων δ`ε ]ομοφώνων [ενωτικώτατον κα`ι κάλλιστον τ`ο δι`α πασ~ων"γράφει ο Κλαύδιος Πτολεμαίος, συμπληρώνοντας το Αριστοξένειο:"]η δι`α πασ~ων καλλίστη συμφωνία". Ο δε Νικόμαχος ο Γερασηνός, αναφέροντας ότι "]αρμονίαν μ`εν καλο~υντες ο]ι παλαιότατοι τ`ην δι`α πασ~ων", μας πληροφορεί ότι μετά τον Αριστόξενο η "διαπασ~ων" αντικατέστησε τον όρο "αρμονία". Σήμερα σημαίνει καταχρηστικά τον ψηλότερο ή οξύτατο φθόγγο της ανθρώπινης φωνής:"κραύγαζε στη διαπασών...".