Skip to main content.

Θησαυρός Ελληνικής Μουσικής

Δραγατάκης Δημήτρης

(Πλατανούσα Ηπείρου 1914):Διαπρεπής συνθέτης (από τους σημαντικότερους της Εποχής μας) και δάσκαλος θεωρητικών (με πολλούς και διακεκριμένους μαθητές)` επίσης βιολιστής και βιολίστας. Γιος εργατοτεχνίτη, μεγάλωσε και πήρε την εγκύκλια μόρφωση στο χωριό του. Ήρθε στην Αθήνα σε ηλικία 16 ετών και γράφτηκε στο Εθνικό Ωδείο. Όμως οι βιοτικές ανάγκες τον ξανάστειλαν στο χωριό του, για να επιστρέψει αργότερα και να σπουδάσει βιολί στο Εθνικό Ωδείο (με τον Γεώργιο Ψύλλα), αποφοιτώντας το 1938 (από την τάξη της Μαργαρίτας Δόβα) και διδάσκοντας από τότε βιολί. Το 1949 συνέχισε ανώτερα θεωρητικά (με τους Λ. Ζώρα, Μ. Βούρτση και Μ. Καλομοίρη) αποφοιτώντας το 1955. Στο διάστημα 1943-69 έπαιξε στην Ορχήστρα της ΕΛΣ βιόλα, ενώ από το 1977 διδάσκει αρμονία, αντίστιξη φούγκα, σύνθεση και ενορχήστρωση στο Εθνικό Ωδείο. Στους μαθητές του και οι (αλφαβητικά):Γιώργος Αρσενίδης, Μιχάλης Αρχοντίδης, Κώστας Βαρότσης, Γεράσιμος Βουτσινάς, Aνδρέας Γεωργίου, Νίκος Γράψας, Μαρία Δαγαλάκη, Δημήτρης Δημακόπουλος, Γιάννης Δροσίτης, Γιάννης Θύμης, Στάθης Καλλιανός, `Ερση-Ιφιγένεια Καλλίλα-Ξυδά, Aλέξανδρος Καλογεράς, Γεώργιος Καμπανάς, Aντιγόνη Κερετζή, Σπύρος Κλάψης, Περικλής Κούκος, Ιάκωβος Κονιτόπουλος, Δημήτρης Λάγιος, Σπύρος Μάζης, Δ. Μακροπόδης, Στέλλα Μακρυγιάννη, Γιώργος Μηνάς, Δημήτρης Μιχαηλίδης, Γεωργία Μολφέτα, Χρύσανθος Θ. Μουζακίδης, Βάσω Μπαρτζώκα, Πόπη Νούσια, Αθηνά Παπαβασιλείου, Ιωάννης Παρασκευουδάκης, Βαλεντίνος Πατρικίδης, Μιχάλης Πατσέας, Κώστας Ρίκος, Φίλιππος Τσαλαχούρης, Κων/νος Τσιλίδης, Εύα Φάμπα, Γιάννης Φιλόπουλος, κ.ά.). Διετέλεσε μέλος ΔΣ του ΠΜΣ, αντιπρόεδρος της ΕΕΜ, μέλος της Επιτροπής Απονομής Συντάξεων Καλλιτεχνών του Υπουργείου Πολιτισμού και μέλος του Συμβουλίου Οργάνωσης Συναυλιών της ΚΟΑ. Ως συνθέτης πρωτοεμφανίστηκε το 1958 (με τη διάκριση του έργου του "Κουαρτέτο Νο 1"στο Διαγωνισμό της ΕΕΜ) κι αμέσως χαρακτηρίστηκε από την ελληνικότητα του υλικού του (που πάντα συνδέεται με τις σύγχρονες μουσικές εξέλιξεις). Από το τότε έχει γράψει πάνω από 120  έργα. Από αυτά, αρκετά έχουν δισκογραφηθεί, ενώ 7 έχουν βραβευτεί. Σε όλες τις φάσεις της δημιουργίας του, η τεχνοτροπία του έμεινε κατά βάθος ελληνική. υποδαυλισμένη πάντα από τις μνήμες του πανάρχαιου ηπειρωτικού δημοτικού τραγουδιού, το οποίο πρόσφατα ("6η Συμφωνία") κατέληξε σε απολυτα αναγνωρίσιμη μετουσίωση (στο ολιγόμετρο σόλο μιας λαϊκής λύρας...). `Αρχισε να συνθέτει σχετικά μεγάλος και ίσως γι' αυτό τα πρώτα του έργα ("Κουαρτέτο εγχ. αρ. Ι"1957, "Δοκίμιο"1958, "1η Συμφωνία"1959) ήταν ήδη αρκούντως ώριμα και παραδειγματικά εμπνευσμένα. Στη συνέχεια, το ύφος του περιπλανήθηκε σε ποικίλα υπερσύγχρονα ιδιώματα, διατηρώντας πάντα μεγάλη εκφραστική λειτουργικότητα που είτε ως συμπύκνωση ιδεών είτε ως φαινομενική λιτότητα διατύπωσης (για να αφαιρέσεις κάτι, πρεπει αυτό προηγουμένως να υπάρχει...) εξοστρακίζει καθετί το επουσιώδες. Σε αντίθεση προς άλλους διάσημους υπερσύγχρονους συνθέτες (αναφερόμαστε και στο οικουμενικό επίπεδο), ο Δραγατάκης «ξέρει καλά από μουσική» κι αυτό όχι μόνο είναι φανερό σε κάθε του έργο, αλλά και κατευθύνει τη μεταμοντέρνα στροφή των εξαίρετων δημιουργιών μιας σχετικά πρόσφατης παραγωγής του που ακτινοβολεί νεορομαντική γοητεία και μύχια δραματικότητα ("Κοντσέρτο  για τούμπα"1983, "6η Συμφωνία" 1989, κ.λπ.). Τα κυριότερα έργα του:Α) για ορχήστρα:"Δοκίμιο"(1958), 6 Συμφωνίες (1959:Β' βραβείο σύνθεσης, 1960, 1964, 1966, 1979-80:βραβευμένη το 1981 με το Α' βραβείο σύνθεσης του Υπ. Πολιτισμού, 1989:βραβευμένη από τον Δήμο Αθηναίων), 5 σουίτες μπαλέτου (1963, "Οδυσσέας και Ναυσικά"  1964, 1964, 1969, 1970), 9 Κοντσέρτα (για κλαρινέτο 1962, για βιολί 1969, για τσέλο 1972, για όμποε 1973, για πιάνο 1975-77, για 2 κιθάρες 1978, για τούμπα 1983, για βιόλα 1992:παραγγελλία του ΜΜΑ, για άλτο σαξόφωνο 1997), 2 Κοντσερτίνα (για κόρνο 1965, για σαντούρι 1988), 4 Σκίτσα για 3 ομάδες εγχ. (αρ. Ι 1966, αρ, 2 1967, αρ. 3 1967, αρ. 4 1968), "Λυρικά σκίτσα"για εγχ. (1958), "Αφιέρωμα στη μνήμη Μ. Καλομοίρη"(1963), "Αντάτζιο"για βιόλα σόλο, πιάνο και εγχ. (1969), "Επίλογος"για χάλκινα (1970) και "Μουσική για χάλκινα"(1971), "Στροφές Ι-Χ"(1970-72), "Μουσική για το <Ήχος και φως>"(1972), "Δρώμενα"για 2 κόρνα, τρομπέτες, τρομπόνια, εγχ. και κρουστά (1974), "Μνήμες"(1981-82), "Χορικού σχόλιον"για σύνολο πνευστών, εγχ. και κρουστών:9 εκτελεστές (1993), κ.λπ. Β) μουσική δωματίου:"Κουιντέτο για ξύλινα"(1964), "5 Κουαρτέτα εγχόρδων"(1957, 1958, 1960, 1967, 1974), 6 Τρίο (για 2 βιολιά και βιόλα 1960,  για όμποε, κλαρινέτο και φαγκότο 1962, για κόρνο, τρομπέτα και τρομπόνι 1963, για βιολί, βιόλα, τσέλο 1965, "Μουσική για 3":βιολί, κόρνο, πιάνο 1969, για κλαρινέτο, πιάνο και κρουστά 1986), 5 Ντούο (για βιολί-πιάνο 1971, για κλαρινέτο-τούμπα 1977, για κλαρινέτο-πιάνο 1981, για βιόλα-πιάνο 1982, για βιολί-κιθάρα 1984), 2 Σονάτες για βιολί και πιάνο (1958,1961), Σονάτα για τσέλο και πιάνο (1985), 2 Σονατίνες για πιάνο (1961, 1963), 4 "Αναδρομές"(για φλάουτο, κιθάρα, τσέλο, κοντραμπάσο, τούμπα και πιάνο 1976, για πιάνο 1977, για βιολί, τσέλο, πιάνο 1978, για 2 πιάνα 1983), 2 Σπουδές για πιάνο (1981) "Διαφορές"(για βιολί με πιάνο ή μικρό οργανικό σύνολο, 1965), "Λιζ-Βα"("Λίζα Ζώη-Βαγγέλης Ασημακόπουλος", για 2 κιθάρες, 1969), "Αντίκες"(για πιάνο, 1972), "3 Ομιλίες"(για φλάουτο, 1973), "Διάλογοι"(για 2 κουαρτέτα πνευστών, 1974), "Ελεγείο"(για τούμπα, 1974) "Πρακτικό 19"(για  κλαρινέτο, κόρνο, τρομπέτα, τσέλο και πιάνο, 1979), "Αντίλογος"(για 2 πιάνα και 4 εκτελεστές, 1988), "ΑΡ-ΘΟ-ΤΑ"(για βιολί, άλτο σαξόφωνο και πιάνο, 1996. Ο τίτλος προέρχεται από τα αρχικά των μικρών ονομάτων των Γαρουφαλή. Κερκέζου, Αποστολίδη, που ήταν οι "πρώτοι διδάξαντες"του έργου στη Γερμανία), κ.λπ. Γ) φωνητική μουσική:"Αναφορά στην Ηλέκτρα"(ποίηση Τ. Ρούσσου, για γυναικεία φωνή, βιόλα, κόρνο και πιάνο, 1968), "Ζαλούχ"(ποίηση Τούλας Τόλια, για κλαρινέτο, τρομπόνι, τούμπα, πιάνο, κρουστά και 4 ηθοποιούς, 1971), "Μυθολογίας ΙΙΙ"(από το β΄στάσιμο της "Ιφιγένειας εν Ταύροις", 1985), "Ωδή ΧΙΙΙ"(σε ποίηση Α. Κάλβου, για υψίφωνο και σύνολο δωματίου, 1992), κ.λπ.  Δ) σκηνική μουσική:για αρχαίες τραγωδίες ("Μήδεια"1968, "Αντιγόνη"1969, "Ηλέκτρα"Σοφοκλή 1970, "Ηρακλείδαι"1970, "Ιφιγένεια εν Ταύροις"1971) και για σύγχρονα έργα ("Η Επιστροφή του Οδυσσέα"του Δ. Σιατόπουλου 1968, "Μπέκετ"του Ανούιγ 1968, "Μαυρόλυκοι"του Θ. Πετσάλη 1971, "Αγαμέμνων"του Τ. Ρούσσου 1971, "Ηλέκτρα"του Αρκά 1972, κ.λπ.). Ε) τραγούδια:έχει γράψει συνολικά 16 τραγούδια για φωνή και πιάνο (σε στίχους Φ. Αγγουλέ, Γ. Δροσίνη, Κ. Κοντούλη, Οδ. Ελύτη, Β. Θεοδώρου και δικούς του). Επίσης, 7 χορωδιακά τραγούδια (σε στίχους Ο. Ελύτη, Χ. Αποστολάτου, Ηρώς Δραγατάκη, Γ. Κοτζιούλα, Β. Θεοδώρου και δικούς του). Τέλος διάφορα κομμάτια για πιάνο, για βιολί-πιάνο και για έγχ. (γραμμένα προ του 1957), κ.λπ. Από τα ορχηστρικά έργα του, η ΚΟΑ (μεταξύ πολλών άλλων εκτελέσεων, όπως της 1ης Συμφωνίας στις 18.2.1963, κ.ο.κ.) έδωσε σε Α' εκτέλεση τα ακόλουθα:"Συμφωνία αρ. 3"(18.4.1966, Ανδρέας Παρίδης), "Σουίτα μπαλέτου αρ. 1"(23.11.1970, Γ. Μπαζιωτόπουλος), "Στροφές"(10.2.1974, Ανδρέας Παρίδης), Κοντσέρτο για βιολί και ορχ."(13.2.1977, Τσου-Χούι. Σολίστ ο Τάτσης Αποστολίδης), "Συμφωνία αρ. 5"(13.12.1982, Γιάννης Ιωαννίδης), "Κοντσέρτο για τουμπα και ορχ."(10.2.1986, Lajos Vasady. Σολίστ ο Γ. Ζουγανέλης). "Μνήμες"(11.1.1988, Ηλίας Βουδούρης), Συμφωνία αρ. 6 «Το χρέος» (29.5.1998, Β. Φιδετζής), «Κοντσέρτο για πιάνο και ορχήστρα» (3.3.2000, με μαέστρο τον ?λκη Μπαλτά και σολίστ τον Ερμή Θεοδωράκη, Α΄ εκτέλεση για την ΚΟΑ). Έργα του μπορεί να αναζητηθούν και στους εξής δίσκους:"3η Ελληνική Εβδομάδα Σύγχρονης Μουσικής"(Columbia SCXG59, 1970 και επανέκδοση 70028, 1975), "4η Ελληνική Εβδομάδα Σύγχρονης Μουσικής"(HMV CSDG64, 1973), "Έλληνες Συνθέτες, Νο 1"(Motivo 1015, 1981), "Έργα για βιολί και πιάνο"(Μotivo 1019, 1983), "Κοντσέρτο για βιολί-Συμφωνία αρ. 1"(με σολίστ τον βιολιστή Τάτση Αποστολίδη. Concerta 91043, 1987 και σε CD:Lyra 0061, 1991), "Κουτούκι"(μουσική για να ακούγεται στο ομώνυμο σπήλαιο της Παιανίας. ΕΠΓ 91065, 1987), κ.λπ. (Για περισσότερες πληροφορίες, δες:το σχετικό λήμμα του Γ. Λεωτσάκου στο "Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό"της "Εκδοτικής Αθηνών", συνέντευξη του συνθέτη στο Περιοδικό "`Ηχος"-Δεκέμβριος 1992 καθώς και άρθρο του Θωμά Ταμβάκου στην εφημερίδα "Νέοι Αγώνες Ηπείρου"-12/4/1994). Πέθανε το 2001.

,





Α Β Γ Δ Ε Ζ Η Θ Ι Κ Λ Μ Ν Ξ Ο Π Ρ Σ Τ Υ Φ Χ Ψ Ω
Λήμμα: