Θησαυρός Ελληνικής Μουσικής

Οι πρόσφατες μεγάλες επιτυχίες του Βαλκανικού Κινηματογράφου και παρεπομένως του συνθέτη Γκόραν Μπρέγκοβιτς ("Ο καιρός των τσιγγάνων", "Underground", κ.λπ.)  έφεραν στο προσκήνιο τον ήχο της λαϊκής Μπάντας πνευστών ("kustivo oro", κ.λπ.). Στον τομέα αυτό η Δυτική Μακεδονία έχει να παρουσιάσει (ήδη από τον 19ο αι.) εξίσου πολύχρονη και "ρωμαλέα"ηχητική παράδοση, με μουσικά κομμάτια και χορούς ίδιας ή παραπλήσιας διανομής και αισθητικής ("καρατζόβα", "ντόινα", "οσμάν πασσά", κ.λπ.). Σήμερα (παρά τη βαθμιαία παρακμή του είδους κατά τις τελευταίες δεκαετίες) στη Φλώρινα υπάρχουν ακόμα οι Μπάντες των Ταμπάσηδων και των Βαλκάνηδων (βλ. και Βαλκάνης Τάσος), στον Αη-Γιώργη Γρεβενών υπάρχει η Μπάντα του γερο-Τζιμόπουλου και στο Εμποριό η φημισμένη Μπάντα-κομπανία των Μπούκου-Γκιούμπαρα. Η περιοχή Γουμένισσας "βρίθει"ακόμα παρόμοιων Συγκροτημάτων, από τα οποία αναφέρουμε εκείνο του κυρ Μήτσου Ζώρα (τα "Κόκκινα Παιδιά") κι εκείνο του κυρ Γιώργη Γευγελή (που είναι γνωστός και ως "Ντομάτας"). Μπάντα επαγγελματιών έχει και το Τσοτίλι, ενώ στην `Εδεσσα κατικοεδρεύει η ονομαστή Μπάντα του Νίσση. Παρόμοιες Μπάντες αφθονούσαν κατά το παρελθόν σε πολλά μέρη της ευρείας αυτής περιοχής (Κοζάνη, Καστοριά, Σιάτιστα, Βελβενδό,, Εράτυρα, Πεντάλοφο, Βλάστη, κ.ο.κ.). Έτσι σήμερα (προφανέστατα λόγω "συρμού") από παντού ακούγονται έντονες οι εκκωφαντικές "τσούγκρες"της αναβίωσης. Για τον Μανώλη Χατζημανώλη, τον τρομπετίστα, τραγουδιστή και μουσικολόγο από το Βελβενδό (στον οποίο άλλωστε οφείλονται πολλά από τα στοιχεία του λήμματος) τα βασικά ηχητικά χαρακτηριστικά μιας τέτοιας Μπάντας είναι:α) το "θολό παίξιμο"(που προέρχεται από τον ιδιόμορφο τρόπο δακτυλοθεσίας στις βαλβίδες), β) οι "αποτζιατούρες"(δηλαδή, οι ξένες νότες που παραλλάσουν, κοσμούν και ποικίλλουν τη βασική μελωδία), γ) το "γκλισάντο"(το "γλύστρημα"από νότα σε νότα με ταυτόχρονη χαλάρωση των χειλιών και αλλαγή κλειδιού), και δ) το "φαλτσέτο"("Αυτό το τελευταίο", γράφει ο Χατζημανώλης, "επιτυγχάνεται επίσης με χαλάρωση των χειλιών και είναι σε θέση να κατεβούν ώς ένα διάστημα 4ης χωρίς ν' αλλάξουν κλειδί...πολύ μεγάλη υπόθεση! Όλη η ιστορία της ενσωμάτωσης αυτών των οργάνων στην ελληνική παραδοσιακή μουσική στηρίζεται στο φαλτσέτο!").