δώριος Ο κυριότερος των κλασικών ελληνικών "τρόπων"(δηλαδή η "κλίμακα" που αποτελούσε το αρχαίοτερο αλλά και ελληνικότερο όλων των μελών της αρχαίας ελλ. μουσικής). Χαρακτηριζόταν από απλότητα, σεμνότητα και μεγαλοπρέπεια. Σχηματιζόταν από δύο διεζευγμένα τετράχορδα, στο τέλος των οποίων (από πάνω προς τα κάτω) βρίσκονταν τα ημιτόνια (δηλαδή μεταξύ 3ης-4ης και 7ης-8ης βαθμίδας). Οι ακραίοι φθόγγοι κάθε τετραχόρδου (μι-λα και σι-μι) ήταν σταθεροί, ενώ οι υπόλοιποι ήταν κινητοί. Αν οι κινητοί φθόγγοι διατηρούνταν άθικτοι, σχημάτιζαν το διατονικό γένος. Αν μεταβάλλονταν, δημιουργούσαν είτε το χρωματικό είτε το εναρμόνιο γένος. Ο δώριος τρόπος (ή κατά την αρχαία ορολογία, η δωριστί αρμονία) έλεγαν ότι εφευρέθηκε από τον σπουδαίο μυθικό μουσικό Πολύμνηστο τον Θράκα (ή από τον Θάμυρι), ενώ οι συγγενικοί προς αυτόν τρόποι υποδώριος και υπερδώριος αποδίδονταν στον Λάσο τον Ερμιονέα, αλλά και στη Σαπφώ με τον Πυθοκλείδη. Σήμερα μπορούμε περίπου να παραστήσουμε τις αρχαίες κλίμακες του δώριου τρόπου (και των "παραγώγων"του υποδώριου και υπερδώριου), όμως τα διαστήματα που χρησιμοποιούμε έχουν μόνο σχετική ανταπόκριση προς τα αντίστοιχα αρχαία (κι αυτό, σε συνδυασμό με το ότι τόσο οι Λατίνοι όσο και οι Βυζαντινοί χρησιμοποιώντας τους ίδιους όρους εννοούσαν εντελώς διαφορετικές κλίμακες, έχει δημιουργήσει και δημιουργεί πλείστες όσες παρανοήσεις). Τα διαστήματα του δώριου διασώζονται με μεγαλύτερη σχετικά ακρίβεια στη βυζ. μουσική και μάλιστα στο τετράχορδο του ειρμολογικού Δ' ήχου (προς τον οποίο αντιστοιχεί το δώριο μέλος). Αντιθέτως, στην ευρωπ. μουσική, τόσο η σύγχυση κατά τον Μεσαίωνα (που άλλαξε και την κατεύθυνση και τη βάση και την ονομασία του δώριου!) όσο και ο κατοπινός συγκερασμός των διαστημάτων "αποστέωσε"τον αγέρωχο αρχαίο τρόπο (τον γενάρχη όλων των αρχαιοελληνικών μελών) αφαιρώντας του τη χροιά, αλλά και το ύφος` αυτό το ύφος για το οποίο ο Ηρακλείδης ο Ποντικός έγραψε (Αθήναιος ΙΔ' 624d,19):"]η μ`εν δώριος ]αρμονία τ`ο [ανδρ~ωδες [εμφαίνει κα`ι τ`ο μεγαλοπρεπ`ες ». ,
|
|