Θησαυρός Ελληνικής Μουσικής

Τόσο ο Κλεονίδης όσο και ο Ανώνυμος αναγνωρίζουν 4 είδη μεταβολής των τόνων, που όμως διαφέρουν καταστατικά μεταξύ τους. Για τον Ανώνυμο τα είδη αυτά αφορούν:α) στο γένος, β) στο ήθος, γ) στην περιοχή, δ) στον ρυθμό. Ο Κλεονίδης διακρίνει:α) ως προς το γένος, β) το σύστημα, γ) τον τόνο, δ) τη μελοποιία. Κατ' αυτόν, ο όρος "σύστημα"αφορά στις αλλαγές από σύζευξη σε διάζευξη (και αντιθέτως)` ο όρος "τόνος"αφορά στις αλλαγές μεταξύ των 13 "τρόπων"(κλιμάκων) του «Αριστοξένειου συστήματος» και ο όρος "μελοποιία", στις αλλαγές από «διασταλτικό» σε «συσταλτικό» ήθος. Υπάρχει και η "Εισαγωγή"του Βακχείου, όπου τα είδη μεταβολής των τόνων είναι 7. Τα παραθέτουμε (σε επεξήγηση Σ. Μιχαηλίδη):α) "συστηματική"(όταν, από το σύστημα που υπάρχει, η μελωδία κινείται σε άλλο σύστημα, εγκαθίστωντας άλλη μέση), β) "γενική", ως προς το γένος (όταν γίνεται αλλαγή από ένα σε άλλο γένος, λ.χ. από εναρμόνιο σε χρωματικό), γ) "κατά τρόπον"(όταν μια αλλαγή γίνεται λ.χ. από τον λυδικό στον φρυγικό ή προς οποιονδήποτε από τους άλλους), δ) "κατά ήθος"(όταν αλλάζει από ταπεινό ήθος σε μεγαλοπρεπές ή από ήσυχο και συνετό σε διεγερτικό), ε) "κατά ρυθμόν"(όταν π.χ. ο χορείος αλλάζει σε δάκτυλο ή σε οποιονδήποτε άλλον [πόδα]), στ) "κατά ρυθμού αγωγήν"(όταν ο ρυθμός, αντί να αρχίζει από άρσιν, αλλάζει αρχίζοντας από θέσιν), ζ) "κατά ρυθμοποιίας θέσιν"(όταν το όλο σύστημα προχωρεί με "μονοποδία"–απλούς πόδες ή με "διποδία"–συζυγία).