Θησαυρός Ελληνικής Μουσικής

Το ένα από τα τρια διαφορετικά είδη τόνων της διατονικής κλίμακας της βυζ. μουσικής (δηλαδή των ήχων:Α', πλαγίου Α', Δ', πλαγίου Δ' και διατονικού Βαρέος), αλλά και της δημοτικής μας μουσικής. Σχηματίζεται μεταξύ των φθόγγων πα-βου, κε-ζω, έχει αξία μήκους χορδής 9/10 (γι αυτό λέγεται και "επιένατος") και παρίσταται πρακτικά στα εγκυρότερα "Θεωρητικά"με τον αριθμό 9 (Χρύσανθος) ή 10 ("Μουσική Επιτροπή 1881"), επειδή κατέχει σχηματικά τα 9 ή 10 τμήματα της κλίμακας που αντίστοιχα σχηματίζεται από 68 ή 72 τμήματα. Ο αριθμητικός και αρμονικός λόγος του βρίσκεται, αν αφαιρέσουμε (με διαίρεση) από τον λόγο της "διαέξη"μείζονος τέλειας συμφωνίας (μήκος χορδής 3/5), το λόγο της "διαπέντε"μείζονος τέλειας συμφωνίας (μήκος χορδής 2/3). `Ετσι, 3/5:2/3:9/10. Ο "φυσικός ελάσσων"ή "επιένατος"τόνος (μήκος χορδής 9/10), υπολείπεται του "φυσικού μείζονος"ή επόγδοου τόνου (μήκος χορδής 8/9) κατά "επογδοηκοστόν"λόγο (αυτόν που η μουσική ονομάζει "κόμμα"και έχει αξία μήκους χορδής 80/81). Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι η αρχαία ελλ. μουσική δεν είχε φυσικό ελάσσονα ή "επιένατο"τόνο, επειδή η "σύντονη"ή "σκληρή"διατονική κλίμακα που μεταχειριζόταν για βάση της, διέθετε μόνο 3 απολύτως σύμφωνες "συμφωνίες":τη "διαπασών" (μήκος χορδής ½), τη "διαπέντε"(μήκος χορδής 2/3), και τη "διατεσσάρων"(μήκος χορδής Ύ). Από την υπεροχή δε των δύο τελευταίων σχηματιζόταν ο "μείζων"ή "επόγδοος"τόνος (:8/9), που ήταν και ο μόνος τόνος, γιατί το λείμμα (με μήκος χορδής 243/256) ήταν μικρότερο ακόμα κι από ημιτόνιο.