επίγραμμαέτσι ονομαζόταν στην αρχαία Ελλάδα η επιγραφή (συχνά έμμετρη, αργότερα σε πεζό λόγο και στη συνέχεια η ελεγεία) που χάραζαν σε τάφους, σε βάθρα αγαλμάτων και δημόσιων μνημείων ή σε αφιερώματα. Παρότι η Σαπφώ, ο Αρχίλοχος και ο Σιμωνίδης και άλλοι ονομαστοί ποιητές έγραψαν εξαιρετικά επιγράμματα, το είδος ήκμασε μόνο κατά την Αλεξανδρινή περίοδο. Τότε τα επιγράμματα δεν γράφονταν για να χαραχτούν σε μνημεία, αλλά ήταν ολιγόστιχα ειδύλλια και ελεγείες, αντιπροσωπεύοντας ένα γοητευτικό είδος λυρικής ποίησης (με κυριότερους εκπροοώπους, τον Λεωνίδα, τον Μελέαγρο, τον Διοσκορίδη και πολλούς άλλους). Το είδος πέρασε στη Ρώμη (με ιδανικό εκπρόσωπο τον Μαρτιάλη) και φυσικά στο Βυζάντιο (με τον Αγαθέα, τον Παλλαδά, τον Παύλο Σιλιεντάριο, κ.ά.). Τέλος χρησιμοποιήθηκε από τη Δύση των 4 τελευταίων αιώνων ως μέσον πολεμικής και σάτιρας και ως τέτοιο εμφανίστηκε και στην Ελλάδα (με τους Σολωμό, Α. Σούτσο, Σκόκο, Σουρή, κ.ά.). Παραθέτουμε 3 αριστουργηματικά επιγράμματα του μεγάλου Ασκληπιάδη –τα 2 ερωτικά, το 3ο νεκρικό–(σε αντίστοιχες μετάφρασεις των, Π. Λεκατσά, Γ Κοτζιούλα και Σ. Μενάρδου):
«Με κόρη κάποτε έπαιζα, λες κι ήταν η Ερμιόνη,
κι απ'άνθια ζώνη εφόραγε, Παφία μου, πλουμισμένη,
κι ήταν με γράμματα χρυσά γραφτό γύρω στη ζώνη:
<Αγάπα με και μην πονάς αν είμαι αλλού δοσμένη>».
...
«Με μάγεψε η Διδύμη, αλί, με τα καμώματά της.
Σαν κερί λιώνω στη φωτιά τα κάλλη της θωρώντας.
Κι αν είναι μαύρη, τί μ'αυτό;Τα κάρβουνα κι αυτά είναι
μα σαν τ'ανάψεις λάμπουνε καθώς μπουμπούκια ρόδων».
...
«Μακριά από μένα, θάλασσα, οργιές θεριό μεγάλο,
κι αν θες, σάλευε κι άφριζε και βόγγα όσο μπορείς`
μα κι αν χαλάσεις του Μηνά το μνήμα, τίποτ'άλλο,
μόνο λιγ'άσπρα κόκκαλα και στάχτη θε να βρεις».
(Βλ. και στο ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ το Κεφάλαιο:«Έλληνες λυρικοί-επιγραμματοποιοί «Αλεξανδρινής» και «Ρωμαϊκής» Εποχής).
,
Θησαυρός Ελληνικής Μουσικής