Θησαυρός Ελληνικής Μουσικής

Γαμήλιος  (υπονοείται "ύμνος"ή "ωδή")  που ψαλλόταν "[εν χορ~?ω " έξω από τον νυφικό θαλάμο. Μετά "τ`ην γαμικ`ην θοίνην" (γαμήλιο τραπέζι) και την είσοδο των νεονύμφων στον νυφικό θάλαμο, οι νέοι και οι νέες της συνοδείας έψαλλαν έξω από αυτόν τα επιθαλάμια άσματα (που διακοπτονταν και από μερικές στροφές του "]υμεναίου }υμνου"). Αυτά τα άσματα θεωρούνται ως τα αριστουργήματα της μελικής ποίησης φτάνοντας σε κορυφαίες στιγμές απλότητας και χάριτος με τη Σαπφώ. Αλλά και άλλοι αρχαίοι `Ελληνες λυρικοί τα τίμησαν "δεόντως", όπως ο Αλκαίος, ο Στησίχορος, ο Αλκμάν, ο Ανακρέων, ο Πίνδαρος, κ.ά. Επίσης, η "Ειρήνη"και οι "`Ορνιθες"τελειώνουν με επιθαλάμια, ενώ στις "Τρωάδες"η Κασσάνδρα τραγουδάει το δικό της σπαρακτικό επιθαλάμιο για την Ελένη και τον Μενέλαο. Στο 18ο "ειδύλλιο"του Θεόκριτου (που επιγράφεται "Ελένης Επιθαλάμιος") 12 νεαρές Σπαρτιάτισσες στεφανωμένες με υάκινθους καλοτυχίζουν τον Μενέλαο για το γάμο του, εξυμνώντας τα προτερήματα της νύφης. Από το τέλος αυτού του "ειδυλλίου", συνάγεται ότι υπήρχαν 2 είδη επιθαλαμίων:τα "κατακοιμητικά"(που ψάλλονταν το βράδυ του γαμου) και τα "όρθρα"ή "εγερτικά"(για το επόμενο πρωί). Τα αρχαία ελλ. επιθαλάμια μιμήθηκαν πιστά οι Λατίνοι, με πρώτο τον Κάτουλο (του οποίου σώζονται 3 έξοχα). Τέλος, παραθέτουμε ως δείγμα ένα από τα επιθαλάμια της Σαπφούς σε μετάφραση Ηλία Βουτιερίδη:

{ Ολβιε γάμβρε, σο`ι μ`εν δ`η γάμος, ]ως {αραο,

[εκτετέλεστ' {εχεις δ`ε πάρθενον, {αν {αραο.

......................................................................

σο`ι χάριεν μ`εν ε@ιδος, {οππατα δ' ([εστί, νύμφα)

μέλλιχ' {ερος δ' [επ' [ιμέρτω κέχυται προσώπω`

.........τετίμακ' [εξοχά σ', [ Αφρόδιτα.

.................................................................

Χα~ιρε νύμφα, χα~ιρε, τίμιε γάμβρε, πόλλα.

---------------------------------------------------------------------

Γαμβρ`ε καλότυχε, {εγινεν, ]ο γάμος σου ]ως ποθο~υσες,

κ' ε@ιναι δικ`η σου ]η κορασιά, πο`υ τόσον [αγαπο~υσες.

...........................................................................

Χαριτωμένη {εχεις  ε[ιδή κι' {ομορφα μάτια, νύφη,

κα`ι στ`ο γλυκ`ο σου πρόσωπον ε@ιναι ]ο {ερωτας χυμένος

Τόσο πολ`υ ξεχωριστ`α σ`ε τίμησε ]η [ Αφροδίτη.

.......................................................................

χα~ιρε, νυφούλα, κι' [ακριβ`ε γαμπρέ, χα~ιρε περίσσα.