Θησαυρός Ελληνικής Μουσικής

Τόσο με αρσενικό άρθρο (εκ του "επωδός στίχος") όσο, συνήθως, με θηλυκό άρθρο. Σημαίνει κυρίως "το επαδόμενον", δηλαδή το επαναλαμβανόμενο μέλος μετά από κάθε στροφή. `Ο,τι είναι διεθνώς γνωστό με τον γαλλικό όρο refrain. Φυσικά ο όρος "επωδός"(από την ποίηση του Αρχίλοχου, τους ύμνους του Πινδάρου, τα χορικά άσματα ή το αρχαίο θέατρο, ώς τη "φροτόλα", τη "μπαλάντα"και την "άρια ντα κάπο"της ευρωπ. μουσικής) έχει αποκτήσει πολλές σημασίες μετρικής και μορφολογικής υφής, όμως το κύριο νόημά του (από μουσική άποψη) αναφέρεται σήμερα στο τμήμα εκείνο του στροφικού τργουδιού που επαναλαμβάνει ως κατακλείδα στίχο ή στίχους (ή και ολόκληρη στροφή) σε ρυθμό (ή κλίμα) διαφορετικό προς το κύριο μέρος του κομματιού. Ο πρωταρχικός σκοπός αυτής της επωδού ήταν να ποικίλλει τη μονοτονία της μελωδίας ή του χορευτικού ρυθμού και ιδίως να επιτρέψει τη συμμετοχή στο τραγούδι και των υπόλοιπων, εκτός του τραγουδιστή, παρισταμένων, κάτι που άλλωστε ευνοείται και από το ευκολομνημόνευτο στοιχείο της. Τέτοιου είδους επωδός εικάζεται ότι πρωτοχρησιμοποιήθηκε στα θρησκευτικά άσματα, όταν το εκκλησίασμα μετά από κάθε τροπάριο έψαλλε τα "Κύριε ελέησον", "Αμήν", "Αλληλούια", "Ο υιός και Θεός μου"(Ρωμανού του Μελωδού), κ.λπ. Στα δημοτικά μας τραγούδια η επωδός είναι "πανταχού παρούσα". Φέρει διάφορες ονομασίες (όπως:"γύρισμα", "πούντος'", "τσάκισμα", "πιστρόφι", κ.λπ.) και δεν αρκείται στο να επιστρέφει μετά από κάθε στροφή, αλλά συχνά παρεμβάλλεται μέσα στη στροφή διαμελίζοντας τις λέξεις:

"Στου Παπαλά  -Παπαλάμπραινα-

στου Παπαλάμπρου την αυλή"

Επίσης, η πρόθεση για εύκολη απομνημόνευση συχνά την κάνει ηχοποίητη:

"Ντρούμπου-ντρούμπου-ντρουμπουντρούν

τα βραχιόλια της βροντούν"

Τέλος (εκτός των επιφωνημάτων, των παρακλητικών ή προστακτικών επικλήσεων, των ονομάτων:"Δημητρούλα μ'", "Διαμαντούλα μ'", κ.λπ.) χρησιμοποιούνται ως επωδοί  και κοινότοπες φράσεις που δεν έχουν σχέση προς το κατά περίπτωση συγκεκριμένο τραγούδι, αλλά μπορούν να προσαρμόζονται ομοιοτύπως (με την ίδια ή διαφορετική μελωδία) σε κάθε τραγούδι. (βλ. και αντιστροφή).