Θησαυρός Ελληνικής Μουσικής

(Κων/πολη 1883 - Περιστέρι Αττικής 1980). Κορυφαία και χαρισματική ερμηνεύτρια του ρεμπέτικου και του σμυρνέικου τραγουδιού, εβραϊκής καταγωγής. Χαρακτηρίστηκε ως "Η μεγάλη κυρία"των Μικρασιατών μουσικών πού ήρθαν στην Ελλάδα λόγω της Μικρασιατικής Καταστροφής. Εκείνη πάντως ήρθε στη Θεσ/νίκη πρίν από το 1922. Εκτός αυτών, υπήρξε η πρώτη γυναίκα στην Ελλάδα που τραγούδησε σε "πάλκο", ανοίγοντας το δρόμο στις ομότεχνές της. Συνεργαζόμενη με Σμυρνιούς οργανοπαίκτες εγκαταστημένους στον Πειραιά, πρωτοεμφανίστηκε στην ταβέρνα του Κερατζάκη (Ανάσταση Κερατσινίου) τραγουδώντας σμυρνέικα ρεμπέτικα. `Ομως τα προσφυγικά Συγκροτήματα σιγά-σιγά συγχωνεύτηκαν με τα ελλ. δημοτικά και λαϊκά αντίστοιχα, κάτι που ανάγκασε και τη Ρόζα να προσαρμόσει το ρεπερτόριό της. Τραγούδησε σε όλη την Ελλάδα και έμεινε "μάχιμη"ώς τα γεράματά της. Μετά το 1977 έπασχε από άνοια και παρουσίαζε κρίσεις αμνησίας. Από τις πολλές "αναβιώσεις"των παλιών δίσκων της σε LP σημειώνουμε:"Δημοτικά Νο 1"(1963), "Ρεμπέτικη Ιστορία, 1"(1975), "Τα γνήσια ρεμπέτικα της Εσκενάζυ"(1976), "Εσκενάζυ και Αμπατζή σε δημοτικά"(1977), "Ρόζα και Ρίτα"(1977), "Ρόζα Εσκενάζυ"(1977), "Λούμπεν"(1978), "Λαφίνα"(1979), "Ρόζα Εσκενάζυ"(1981), "Αυτοβιογραφία"(1982), "Οι μεγάλοι του δημοτικού τραγουδιού, 10"(1984), "Αυθεντικά ρεμπέτικα της Αμερικής, 2 και 3"(1987), "Το ρεμπέτικο τραγούδι στην Αμερική, 1, 2 και 3"(1993), "Γυναίκες του ρεμπέτικου τραγουδιού"(1993), "Η Κων/πολη σε παλιές ηχογραφήσεις"(1993), "?γνωστες ηχογραφήσεις σμυρνέικων τραγουδιών"(1993), "Αρμένιοι, Εβραίοι, Τούρκοι. Τσιγγάνοι"(1994), "Σμυρνέικα"(1994), «Αφιέρωμα, 8» (1995), «Αρχείο τραγουδιστών του ρεμπέτικου, 9» (1997), «Το γρι-γρι απ'τον Πειραιά» (1997), κ.λπ. Τα δημοφιλέστερα τραγούδια της:"Δημητρούλα", "Ναυτάκι", "Χαρικλάκι", "Κάτω στα λεμονάδικα", "Μπαμπέσα", "Αμανές", "Καναρίνι μου γλυκό", "Μπαμ και μπουμ", "Μη βιάζεσαι μικρή μου θα σ' αρραβωνιαστώ", "Γύφτισσα", "Τα κεριά τα σπαρματσέτα",  "Λιλή η σκανταλιάρα", "Σέρβικος πολίτικος", "`Ελα φως μου", "Μού 'χεις πάρει το μυαλό", "Αερόπλανο θα πάρω", "Πατρινιά", "Μαρικάκι μου", κ.λπ. Φέρεται και ως τραγουδοποιός («Φεύγεις και μένω μόνο μου», κ.λπ.).