| λείμμα το υπόλοιπο. Στη μουσική:
(α) όρος, με τον οποίο οι $Πυθαγόρειοι*Πυθαγόρας| δήλωναν το μικρό ("έλαττον") ημιτόνιο. Εφόσον ο $τόνος* μοιραζόταν σε δύο ανόμοια (άνισα) μέρη, το μικρότερο ονομαζόταν λείμμα και το μεγαλύτερο $αποτομή*.
Ο Πλούταρχος (Περί της εν Τιμαίω ψυχογονίας 1020E-F, 17) γράφει: "οι αρμονικοί πιστεύουν ότι ο τόνος διαιρείται σε δύο διαστήματα, το καθένα από τα οποία ονομάζουν $ημιτόνιο*ημιτόνιον|· αλλά οι Πυθαγόρειοι αποδοκίμασαν τη διαίρεση σε ίσα μέρη, και ονόμασαν από τα άνισα αυτά μέρη το μικρότερο λείμμα, γιατί είναι μικρότερο από το μισό". Ο Μιχ. Ψελλός (Schol. in Plato's Timaeo, στου Vincent Notices 318) καθορίζει και τα δύο τμήματα: "λείμμα, όπερ εστίν έλαττον τμήμα του τόνου και την αποτομήν, όπερ εστί μείζον". Ο $Πτολεμαίος* καθορίζει το λείμμα ως εξής (Αρμον. Ι, 10, έκδ. I.D. σ. 23, 2): "ή υπερέχει το δια τεσσάρων του διτόνου, καλουμένην δε λείμμα· έλαττον δε ημιτονίου" (το διάστημα, κατά το οποίο η καθαρή τετάρτη είναι μεγαλύτερη από το δίτονο· είναι δε [το λείμμα] μικρότερο του ημιτονίου).
Πρβ. Πορφύρ. Comment, έκδ. I.D. σ. 129, 23-24.
Ο $Παχυμέρης* (Αρμον. στου Vincent Notices 459) λέει ότι ο $Αριστόξενος* και η Σχολή του θεωρούσαν το λείμμα ως πλήρες ημιτόνιο: "λαμβάνοντες το λείμμα ως ολόκληρον ημιτόνιον, έλεγον και το δια πασών έξ τόνων" (θεωρώντας [ο Αριστόξενος και η Σχολή του] το λείμμα ως ένα ολόκληρο ημιτόνιο, έλεγαν πως η όγδοη είχε έξι τόνους).
Βλ. λ. $αποτομή* και $ημιτόνιον*.
(β) λείμμα λεγόταν και η μικρότερη σιωπή (παύση) και σημειωνόταν με το γράμμα Λ (το αρχικό γράμμα της λέξης Λείμμα).
Βλ. λ. $παρασημαντική*. , το υπόλοιπο. Στη μουσική:
(α) όρος, με τον οποίο οι Πυθαγόρειοι δήλωναν το μικρό ("έλαττον") ημιτόνιο. Εφόσον ο τόνος μοιραζόταν σε δύο ανόμοια (άνισα) μέρη, το μικρότερο ονομαζόταν λείμμα και το μεγαλύτερο αποτομή.
Ο Πλούταρχος (Περί της εν Τιμαίω ψυχογονίας 1020E-F, 17) γράφει: "οι αρμονικοί πιστεύουν ότι ο τόνος διαιρείται σε δύο διαστήματα, το καθένα από τα οποία ονομάζουν ημιτόνιο· αλλά οι Πυθαγόρειοι αποδοκίμασαν τη διαίρεση σε ίσα μέρη, και ονόμασαν από τα άνισα αυτά μέρη το μικρότερο λείμμα, γιατί είναι μικρότερο από το μισό". Ο Μιχ. Ψελλός (Schol. in Plato's Timaeo, στου Vincent Notices 318) καθορίζει και τα δύο τμήματα: "λείμμα, όπερ εστίν έλαττον τμήμα του τόνου και την αποτομήν, όπερ εστί μείζον". Ο Πτολεμαίος καθορίζει το λείμμα ως εξής (Αρμον. Ι, 10, έκδ. I.D. σ. 23, 2): "ή υπερέχει το δια τεσσάρων του διτόνου, καλουμένην δε λείμμα· έλαττον δε ημιτονίου" (το διάστημα, κατά το οποίο η καθαρή τετάρτη είναι μεγαλύτερη από το δίτονο· είναι δε [το λείμμα] μικρότερο του ημιτονίου).
Πρβ. Πορφύρ. Comment, έκδ. I.D. σ. 129, 23-24.
Ο Παχυμέρης (Αρμον. στου Vincent Notices 459) λέει ότι ο Αριστόξενος και η Σχολή του θεωρούσαν το λείμμα ως πλήρες ημιτόνιο: "λαμβάνοντες το λείμμα ως ολόκληρον ημιτόνιον, έλεγον και το δια πασών έξ τόνων" (θεωρώντας [ο Αριστόξενος και η Σχολή του] το λείμμα ως ένα ολόκληρο ημιτόνιο, έλεγαν πως η όγδοη είχε έξι τόνους).
Βλ. λ. αποτομή και ημιτόνιον.
(β) λείμμα λεγόταν και η μικρότερη σιωπή (παύση) και σημειωνόταν με το γράμμα Λ (το αρχικό γράμμα της λέξης Λείμμα).
Βλ. λ. παρασημαντική.
|
|
Θησαυρός Ελληνικής Μουσικής