GREEK MUSIC THESAURUS

(Ληξούρι Κεφαλλονιάς 25.12.1903 π.η. - Αθήνα 1981). Διαπρεπής μουσουργός, αρχιμουσικός και μουσικός παιδαγωγός, από τους κορυφαίους εκπροσώπους της "Εθνικής Σχολής". Γιος του προοδευτικού δάσκαλου Διον. Ευαγγελάτου εγκαταστάθηκε οικογενειακά στην Αθήνα το 1910 και στις αρχές της δεκαετίας του 1920 έκανε μαθήματα βιολιού στο Ωδείο Αθηνών με τον Τόνυ Σούλτσε. Μετά το γυμνάσιο γράφτηκε στην Ιατρική και, μετά τον πρώτο χρόνο, στη Νομική του Παν/μίου Αθηνών. `Ομως δεν πήρε το πτυχίο του, αλλά πήγε στη Λειψία για ανώτερες νομικές σπουδές. Στο μεταξύ είχε δείξει και λογοτεχνικές ανησυχίες εκδίδοντας την ποιητική Συλλογή "Ιμπρεσσιόνες"(1925) και μετέχοντας στα ιδρυτικά μέλη του περιοδικού "Μούσα". Στη Λειψία, αντί για νομικά, πήρε μαθήματα ιστορίας τέχνης και μουσικής από τον συνθέτη-αρχιμουσικό Μαξ Λούντβιχ (μαθητή του Μαξ Ρέγκερ). Τελικά γράφτηκε στο Ωδείο Λειψίας, όπου σπούδασε θεωρητικά και σύνθεση με τον Χέρμαν Γκράμπνερ (επίσης μαθητή του Ρέγκερ), πιάνο με τον Βάινράιχ και διεύθυνση ορχήστρας με το Χοχ Κόφλερ. Απεφοίτησε το 1928 και άρχισε να συνθέτει την 1η Συμφωνία του (που παίχτηκε στην Αθήνα το 1930 από τον Δ. Μητρόπουλο προκαλώντας ενθουσιώδη σχόλια). Το 1930-31 βελτίωσε τη θεωρητική του κατάρτιση στη Βιέννη και το 1931-32 μαθήτευσε για λίγους μήνες στη Βασιλεία κοντά στον διάσημο Φέλιξ φον Βάινγκάρτνερ. Το 1932 επέστρεψε οριστικά στην Αθήνα. Διηύθυνε την Ορχ. του Ωδείου Αθηνών και αμέσως ίδρυσε τη "Νέα Συμφωνική Ορχήστρα"(που χρηματοδοτήθηκε επί διετία από τον φίλο του Γρηγόριο Λιβιεράτο). Από το 1933 δίδασκε αντίστιξη και σύνθεση στο Ελληνικό Ωδείο, όπου το 1937 έγινε συνδιευθυντής (με τους Βάρβογλη και Σφακιανάκη) και, από το 1940 ώς το 1973, καλλιτεχνικός διευθυντής του. Την περίοδο 1940-72 ήταν αρχιμουσικός της ΕΛΣ. Επίσης, από την πρώτη στιγμή της ίδρυσής της (1938) ώς το 1954 ήταν τακτικός αρχιμουσικός της Συμφωνικής του ΕΙΡ, ενώ στο διάστημα 1954-59 διετέλεσε δ/ντής των Μουσικών Προγραμμάτων της Ραδιοφωνίας (κατόπιν η συνεργασία διατηρήθηκε μακρόχρονη, αλλά σποραδική). To 1954 επίσης είχε (μαζί με τον Διονύσιο Ρώμα, που ήταν ο τότε δ/ντής Προγράμματος) την έξοχη ιδέα της ίδρυσης του Γ' Προγράμματος. Από το 1957 ώς το 1980 εκλεγόταν πρόεδρος της ΕΕΜ (αφού προηγουμένως ήταν επί 20ετία γενικός  γραμματέας της, με πρόεδρο τον Καλομοίρη). Ακόμη, διατέλεσε πρόεδρος του Εθνικού Συμβουλίου Μουσικής και του Ελληνικού Κέντρου του Διεθνούς Ινστιτούτου Θεάτρου. Για την πολύπλευρη προσφορά του στην Ελληνική Μουσική τιμήθηκε με τον Χρυσό Σταυρό του Γεωργίου Α', τον Ταξιάρχη του Φοίνικα και με Βραβείο σύνθεσης από την Ακαδημία Αθηνών (1934). Εξετάζοντας συνολικά τη ζωή, το έργο και τη θέση του Αντίοχου Ευαγγελάτου στην Ελληνική Μουσική, έχουμε να παρατηρήσουμε τα εξής:Ως μαέστρος, διηύθυνε εκτός από την Ελλάδα, σε διάφορα κέντρα του εξωτερικού (Μόναχο, Βισμπάντεν, Βασιλεία, Ρώμη, Βελιγράδι, κ.λπ.) περιλαμβάνοντας σχεδόν πάντα στα προγράμματά του έργα Ελληνικής μουσικής... Επίσης, υπήρξε ο πρώτος που παρουσίασε με την ΕΛΣ τις όπερες του Μότσαρτ στο ελλ. κοινό. Αλλά και σε αυτό το "πόστο", ποτέ δεν παραμέλησε το καθήκον του προς την εγχώρια λυρική δημιουργία και κάτω από τη μπαγκέτα του παίχτηκαν:η "Ρέα", ο "Βασιλιάς Ανήλιαγος", η "Λεστενίτσα", το "Κρίνο στο Ακρογιάλι", η "Διδώ"και ο "Φακανάπας". Ως καθηγητής ανώτερων θεωρητικών γαλούχησε γενεές μουσικών. Στους μαθητές του και οι (αλφαβητικά):Κώστας Αποστολάκης, Δημ. Δαπέργολας, Γιώργος Π. Κακίτσης, Ελένη Καραϊνδρου, Βασίλης Γ. Καρποδίνης, Δημήτρης Σ. Κάφυρης, Ιωάννης Σ. Κούρκουλος, Αντώνιος Κ. Λάβδας, Νίκος Μαμαγκάκης, Σταύρος Σολωμός, Δημήτριος Χατζόπουλος, Σπύρος Ψάχος, Δημήτρης Ψυχούλης, κ.ά.). Ως κορυφαίος εκπρόσωπος των Ελλήνων συνθετών έδωσε μακρόχρονο και επίμονο αγώνα για τη λύση των οξύτατων προβλημάτων της σύγχρονης καλλιτεχνικής Παιδείας. Ως μουσικός "επαϊων"διετέλεσε μέλος της κριτικής Επιτροπής αρκετών σημαντικών διεθνών Διαγωνισμών (Γενεύης, Βαρκελώνης, Τεργέστης, Βουκουρεστίου, Σόφιας, Μόσχας, κ.λπ.). Ως οικογενειάρχης (παντρεμένος με την αρπίστρια Ξένη Mπουρεξάκη) ευτύχησε να καμαρώσει τα παιδιά του Σπύρο και Δάφνη Ευαγγελάτου διεθνώς καταξιωμένες καλλιτεχνικές προσωπικότητες. Τέλος, ως συνθέτης κατατάσσεται μεταξύ των επιφανέστερων εκπροσώπων της "Εθνικής Σχολής", με γοητευτικά έργα που εκτελέστηκαν σε πολλά διεθνή μουσικά Κέντρα (Λονδίνο, Παρίσι, Τόκυο, Μόσχα, Ρώμη, Φρανκφούρτη, Ιερουσαλήμ, ΗΠΑ, κ.λπ.). Σ'αυτά τα έργα, που επαινέθηκαν από την κριτική τόσο για άρτια τεχνική όσο και για ειλικρίνεια έμπνευσης, παρίσταται και κυκλοφορεί ένα γνήσιο ελληνικό πνεύμα που αν και δεν εδράζεται σε αυτούσια δημοτικά μέλη (τα έξοχα "Σαράντα παλληκάρια"αποτελούν εξαίρεση), κινείται πάντα στο κλίμα της παραδοσιακής "Εθνικής"μελοποιίας και με ιδιοσύστατο εκχειλίζοντα λυρισμό μεταχειρίζεται το χρωματικό "ανατολίτικο"ύφος χωρίς ποτέ να "παγιδεύεται"σ' αυτό. Αντιθέτως, με "κοσμοπολίτικο"ύφος, με πηγαίο χιούμορ και με αξιοσημείωτο καλλιτεχνικό ένστικτο καταφέρνει μέσω του διατονισμού να βρίσκει πάντα ενδιαφέρουσες "εθνοεμπρεσιονιστικές"(!) διεξόδους από τις προαναφερμένες "παγίδες". Έτσι, ακόμα και ο ατονισμός που μεταχειρίζεται σε ορισμένα μεταγενέστερα έργα του (π.χ. στα "Τραγούδια από τον Καβάφη") φαντάζει (πλαισιωμένος από αντιστικτικά και ενορχηστρωτικά στοιχεία εξαιρετικής ευαισθησίας) ως τονικά και "εθνικά"δικαιωμένος!... Αν και συνήθως η δημιουργία του εκπηγάζει και δεσμεύεται από τον χαρακτήρα του "τροπισμού"που χρησιμοποιεί, όμως ο οίστρος του μένει αδέσμευτος να ερωτοτροπήσει (στην περίπτωσή του, να ερωτοτροπίσει...) με όσα σύγχρονα ρεύματα δεν πρεσβεύουν τη βίαιη εκπαραθύρωση της παράδοσης και την "πολτοποίηση"των ήχων. Με τον τρόπο αυτό το έργο του απευθυνόμενο σε ευρύ ακροατήριο κατέχει ευφορότατο κλήρο στο έδαφος της Εθνικής μουσικής μας κληρονομιάς. Οι κυριότερες συνθέσεις του:Α) για ορχήστρα:"Συμφωνιέτα"σολ ελ. (1927), "Συμφωνία αρ. 1"(σε ντο μείζονα, 1929-1930),  "Επιτύμβιο"(1930-1931), "Λαργκέτο και Σκέρτσο"(1932), "Σουίτα σε ρε έλασσονα"(1934), "Βυζαντινή μελωδία"(για εγχ., 1936, Α΄ εκτέλεση για την ΚΟΑ στις 30.1.1998, με μαέστρο τον Κ. Τρικολίδη), "Εισαγωγή σ' ένα δράμα"(1937), "Παραλλαγές και φούγκα σ' ένα ελληνικό δημοτικό τραγούδι"("Σαράντα παλληκάρια", 1947"), "Ακρογιάλια και βουνά της Αττικής"(συμφωνικό ποίημα, 1953-54), "Κοντσέρτο για πιάνο και ορχήστρα"(1957-58), "Πρελούντιο και Ρόντο τζιοκόζο"(1960), "Τρίπτυχο"για έγχορδα (1964-65), "Συμφωνία αρ. 2"(1967), Β) μουσική δωματίου:"Κουαρτέτο εγχόρδων σε λα ελ."(1930), "Σεξτέτο εγχόρδων σε σολ έλ."(1932), "Φαντασία για άρπα"(1939-40), "Σονάτα για βιολί και πιάνο"(1955-56), "Τρία φθινοπωρινά σχέδια", για πιάνο (1967-68). Γ) φωνητικά:"Η Λυγερή κι ο Χάρος"(σε κείμενο δημοτικό, για υψίφωνο ή μεσόφωνο και ορχ., 1941), "In Memoriam"(στους νεκρούς του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, σε κείμενα του συνθέτη, για χορωδία και ορχ. εγχ., 1945), "Ευαγγελίζου"(για χορωδία και ορχ., 1946). Επίσης, τραγούδια για φωνή και πιάνο:Κύκλος από τις "100 φωνές"του Παλαμά (1941-43:«Πάρτε και φέρτε με», «Μέσ'στου χειμώνα την καρδιά», «Γραμματικέ με το χαρτί», κ.λπ.), 5 τραγούδια του Σικελιανού (1941-43), 2 του Ζαχ. Παπαντωνίου (1942), 3 δημώδη από τη Συλλογή Ν. Πολίτη (1942), 3 του Λασκαράτου (1961), 4 του Καβάφη (1964), 4 μουσικοί σκοποί (1968), Κύκλος σε ποίηση Μαβίλη (1974-75), 3 Νανουρίσματα (το 3ο για την εγγονή του  Κατερίνα Σπ. Ευαγγελάτου, 1979), τραγούδια σε ποίηση Πάλλη, Πορφύρα, Γρυπάρη, κ.λπ. Στα γνωστότερά από αυτά:«Η ποθούλα», «Ο αυγερινός και η πούλια», «Ύπνε που παίρνεις τα παιδιά», «Το κυπαρίσσι», «Ο λαβωμένος κλέφτης», «Στου παπά τα παραθύρια», «Ποιος ήταν που τραγούδαγε», «Η προσευχή του ταπεινού, «Αναδυομένη», «Η αυτοκτονία του Ατζεσιβάνο μαθητή του Βούδδα», «Δικό μου ήταν το φταίξιμο», «Αννέζα», κ.λπ. Δ) σκηνική μουσική:συνέθεσε τη μουσική για 4 αρχαίες τραγωδίες ("Πέρσες"1933-34, "Ηλέκτρα"Σοφοκλή 1939, "Εκάβη"1943, "Ηλέκτρα"Ευριπίδη 1969)` επίσης, υπόκρουση για άρπα  (1937) στον "Ύμνο στην Αθήνα"του Παλαμά και μουσική υπόκρουση στη μορφωτική κινηματογραφική ταινία "Ο δρόμος των 100 ημερών"(1954). Oι μεταπολεμικές Α' εκτελέσεις έργων του Α. Ευαγγελάτου από την ΚΟΑ (εκτός των αναφερόμενων στα επιμέρους λήμματα) έχουν ως εξής:"Λαβωμένος κλέφτης"και  "Μεσολογγίτης"(26.10.1945, Φ. Οικονομιδης), "Κοντσέρτο για πιάνο και ορχ."(13.3.1961, Θ. Βαβαγιάννης. Σολίστ η Μαρία Χαιρογιώργου), "Συμφωνία αρ. 2"(20.1.1969, Α. Παρίδης), "Σεξτέτο για ορχ. εγχόρδων" (8.1.1971, με αρχιμουσικό τον ίδιο).