GREEK MUSIC THESAURUS

Μυθικός αυλητής (γιος του Ορφέα ή του Μουσαίου ή του Ποσειδώνα), αναμορφωτής των "Ελευσινίων Μυστηρίων"και αρχηγέτης της ιερατικής γενεάς των Ευμολπίδων. Το όνομά του σήμαινε την ίδια τη Μουσική και ως σύμβολό του είχε τον κύκνο (το "άσμα"του οποίου συνδεόμενο με το θάνατο αποτελούσε αποχαιρετισμό της ζωής και ταυτόχρονα χαιρετισμό προς τη μέλλουσα ζωή). Κατά την παράδοση, ο Εύμολπος εξάγνισε τον Ηρακλή από τον φόνο των Κενταύρων και του δίδαξε το τραγούδι, την κιθάρα και τις ιερές τελετές της Δήμητρας (Απολλόδωρος). Επίσης, ήταν ο πρώτος καλλιεργητής της αμπέλου και των οπωροφόρων δέντρων (Πλίνιος) καθώς και ο εφευρέτης της εκφώνησης των φωνηέντων με αυλό (Υγίνος). `Ομως, επειδή βοήθησε τη Φιλονόμη να διαβάλλει τον πρόγονό της Τέν(ν)η (το γιο του Κύκνου) που απέκρουσε τον έρωτά της, όταν αργότερα ο Τένης θεοποιήθηκε στην Τένεδο απαγορευόταν στο ναό του η είσοδος στους αυλητές, σε ανάμνηση της αισχρής πράξης του Εύμολπου!...(Διόδωρος Σικελιώτης  Ε, 83. Παυσανίας  Ι, 14, 1). Μετά τον θάνατό του, ως ιεροφάντης στην Ελευσίνα ανέλαβε ο γιος του Κήρυξ (ο γενάρχης του γένους των Κηρύκων). Τάφηκε στην Αθήνα, ενώ τάφος του επιδεικνυόταν και στην Ελευσίνα. Αναφέρεται ότι στην Ακρόπολη υπήρχε άγαλμά του. `Αλλη παράδοση τον θέλει να παίζει και λύρα και να κερδίζει μια νίκη στα Πύθια. Οι απόγονοί του οι Ευμολπίδαι ίσως αρχικά να ήταν όλοι «εύμολποι» (δηλαδή, «με ωραία φωνή»), ίσως πάλι «Εύμολπος» να μην ήταν όνομα, αλλά τελετουργικός χαρακτηρισμός που αποδίδονταν στον αρχιερέα των μυστηρίων μαζί με το αξίωμά του. Ως γνωστόν, στη διάρκεια του αξιώματός του ο αρχιερέας έμενε χωρίς όνομα (Λουκιανού «Λεξιφάνης» 10). Πετούσε το παλιό όνομά του στη θάλασσα («Corpus Inscriptionum Graecarum» 3.900), με τα βάθη της οποίας εκείνος ο πρώτος Εύμολπος βρισκόταν σε ιδιαίτερη σχέση.